Οι επιπτώσεις του blue light στην υγεία

Πιθανότατα αυτή τη στιγμή να διαβάζετε αυτό το κείμενο σε μια συσκευή που εκπέμπει μπλε φως.

Στο άρθρο που ακολουθεί θα μάθετε τι είναι το μπλε φως, ποιοι είναι οι κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζουμε και αν πρέπει να ανησυχήσουμε για το χρόνο που περνάμε καθημερινά μπροστά από υπολογιστές, smart phones, τηλεοράσεις κ.ά.

Τι είναι το μπλε φως;

Ο κόσμος σφύζει από ηλεκτρομαγνητική ενέργεια. Ο εικονικός κόσμος φαίνεται όχι μόνο να ταξιδεύει γύρω μας, αλλά και μέσα μας μέσω των κυμάτων. Τα κύματα ποικίλουν σε μήκος από μεγαλύτερα ραδιοκύματα, μικροκύματα, υπέρυθρα και υπεριώδη κύματα έως τα βραχυκυκλώματα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος όπως οι ακτίνες Χ και οι ακτίνες γάμμα.

Τα περισσότερα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι αόρατα. Όμως μια ζώνη κυμάτων, γνωστή ως ορατό φως, μπορεί να ανιχνευθεί από το ανθρώπινο μάτι. Τα ορατά κύματα φωτός ποικίλουν σε μήκος από 380 νανόμετρα (ιώδες φως) έως 700 νανόμετρα (κόκκινο φως).

Όσο μεγαλύτερα είναι τα κύματα, τόσο λιγότερη ενέργεια μεταδίδουν. Συγκεκριμένα το μπλε φως έχει πολύ σύντομα κύματα υψηλής ενέργειας. Στην πραγματικότητα, είναι μόνο ελαφρώς μακρύτερα και λιγότερο ισχυρά από τα υπεριώδη (UV) κύματα τα οποία είναι πολύ σύντομα για να τα βλέπουν οι άνθρωποι με γυμνό μάτι.

Οι ειδικοί της υγείας προειδοποιούν για τις βλαβερές συνέπειες των ακτίνων UV, που μπορούν να βλάψουν το δέρμα και τα μάτια μας και τα κύματα μπλε φωτός υψηλής ενέργειας είναι σχεδόν το ίδιο ισχυρά.

Από που αντλείται το μπλε φως;

Το μπλε φως, όπως και άλλα χρώματα ορατού φωτός, είναι παντού γύρω μας. Ο ήλιος εκπέμπει μπλε φως. Το ίδιο και οι λαμπτήρες φθορισμού και πυράκτωσης. Πλέον όμως οι άνθρωποι εκτίθενται σε περισσότερο μπλε φως από ποτέ λόγω της ευρείας χρήσης συσκευών που βασίζονται στην τεχνολογία διόδων εκπομπής φωτός (LED).

Συγκεκριμένα οι οθόνες υπολογιστών και φορητών υπολογιστών, τηλεοράσεις με επίπεδη οθόνη, κινητά τηλέφωνα και tablet χρησιμοποιούν όλες τεχνολογίες LED με υψηλές ποσότητες μπλε φωτός.

Τι προκαλεί στα μάτια μας το μπλε φως;

Το μάτι μας είναι εξοπλισμένο με δομές που το προστατεύουν από κάποια είδη φωτός. Ο κερατοειδής χιτώνας για παράδειγμα προστατεύει τον ευαίσθητο στο φως αμφιβληστροειδή στο πίσω μέρος του ματιού μας από βλαβερές ακτίνες UV, για παράδειγμα. Αυτές οι δομές ωστόσο δεν κρατούν το μπλε φως και συνεπώς είμαστε εκτεθειμένοι σε αυτό. Το φυσικό μπλε φως από τον ήλιο υπερβαίνει κατά πολύ το ποσό από οποιαδήποτε συσκευή.

Παρ 'όλα αυτά, ορισμένοι ειδικοί οφθαλμικής υγείας εξέφρασαν την ανησυχία τους για την έκθεση στο μπλε φως από ψηφιακές οθόνες και συσκευές με οπίσθιο φωτισμό, επειδή οι άνθρωποι ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο χρησιμοποιώντας τους σε τόσο κοντινή απόσταση.

Μια μελέτη του 2020, η οποία δημοσιεύτηκε στο Indian Journal of Ophthalmology, διαπίστωσε ότι, για παράδειγμα, κατά τα lockdowns του COVID-19, το 32,4 % του πληθυσμού της μελέτης χρησιμοποιούσε μια συσκευή εκπομπής μπλε φωτός 9 έως 11 ώρες την ημέρα. Ένα άλλο 15,5% χρησιμοποίησε τις συσκευές 12 έως 14 ώρες την ημέρα - μια σημαντική αύξηση του χρόνου οθόνης, πιθανώς λόγω αλλαγών στον τρόπο που εργάζονται οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Μέχρι στιγμής, η έρευνα δεν φαίνεται να επικυρώνει την ανησυχία για βλάβη στα μάτια με μπλε φως. Ενώ ορισμένες μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι το μπλε φως μπορεί να βλάψει τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς, οι οφθαλμίατροι λένε ότι υπάρχει μικρή απόδειξη ότι το μπλε φως βλάπτει τον αμφιβληστροειδή του ανθρώπινου ματιού.

Οι γιατροί ανέφεραν ότι μια γυναίκα που χρησιμοποίησε μάσκα προσώπου LED για να βελτιώσει το δέρμα της είχε παραμορφωμένη όραση και ακολούθως μια βλάβη του αμφιβληστροειδούς.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι επειδή οι συσκευές LED είναι σχετικά νέες, δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες για να μετρήσουν τι μπορεί να κάνει το μπλε φως στα μάτια μας σε βάθος χρόνου.

Κίνδυνοι και παρενέργειες της έκθεσης σε μπλε φως

Ενώ η πρόσφατη τρέχουσα έρευνα δείχνει ότι το μπλε φως από τις οθόνες υπολογιστών και τις φορητές συσκευές πιθανότατα δεν αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τα μάτια μας, υπάρχουν κάποιοι άλλοι κίνδυνοι που πρέπει να λάβουμε υπόψη.

Μπλε φως και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD) είναι η νούμερο ένα αιτία απώλειας όρασης σε άτομα άνω των 50 ετών. Συμβαίνει όταν μια δομή στο πίσω μέρος του ματιού σας, η ωχρά κηλίδα, καταστρέφεται καθώς μεγαλώνουμε.

Το αποτέλεσμα είναι ότι χάνουμε την ικανότητα να βλέπουμε το κέντρο του οπτικού σας πεδίου. Μπορεί να εξακολουθείτε να μπορείτε να βλέπετε πράγματα από μακριά αλλά οι λεπτομέρειες γίνονται θολά και, με την πάροδο του χρόνου, θα είναι αδύνατο να τα δείτε.

Οι οφθαλμίατροι και οι ερευνητές δεν πιστεύουν ότι υπάρχει επαληθεύσιμη σχέση μεταξύ της χρήσης LED ή συσκευών εκπομπής μπλε φωτός και της AMD αν και μελέτες σε ζώα και εργαστηριακές μελέτες έθεσαν ερωτήματα σχετικά με το αν το μπλε φως θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαδικασία εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Μπλε φως και ψηφιακή καταπόνηση των ματιών

Η χρήση ψηφιακών συσκευών από κοντά ή για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να οδηγήσει σε ψηφιακή καταπόνηση των ματιών. Συγκεκριμένα, όσοι χρησιμοποιούν για πολλές ώρες υπολογιστές, φορητούς υπολογιστές και άλλες ψηφιακές συσκευές, τείνουν να ανοιγοκλείνουν λιγότερο συχνά τα μάτια τους από το κανονικό, που αυτό διευκολύνει την κούραση των ματιών.

Η ψηφιακή καταπόνηση των ματιών σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα. Όταν τα μάτια σας είναι κουρασμένα να κοιτάζουν μια οθόνη που εκπέμπει μπλε φως, μπορεί να παρατηρήσετε:

ξηροφθαλμία

πονεμένα ή ερεθισμένα μάτια

κουρασμένα μάτια

πονοκεφάλοι

κουρασμένοι μυς του προσώπου

Μπλε φως και ύπνος

Ενώ η επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να εξετάζει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του μπλε φωτός στην υγεία των ματιών, υπάρχει μια καθαρότερη εικόνα σχετικά με τις επιπτώσεις του στον κύκλο ύπνου-αφύπνισης.

Οι αισθητήρες φωτός των ματιών, ακόμη και του δέρματος μπορούν να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα στο έντονο φως της ημέρας (με τα έντονα μπλε κύματα φωτός) και τους πιο ζεστούς, κόκκινους τόνους που σηματοδοτούν ότι η μέρα τελειώνει.

Όταν το φως γύρω μας χαλαρώνει στις αποχρώσεις του ηλιοβασιλέματος, οι αισθητήρες στα μάτια ωθούν το σώμα να απελευθερώσει τις φυσικές αποθήκες μελατονίνης, την ορμόνη που προκαλεί τον ύπνο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν εκτίθεστε στο μπλε φως τις βραδινές ώρες, το σώμα δεν απελευθερώνει τόσο πολλή μελατονίνη με αποτέλεσμα κύκλος του ύπνου να καθυστερεί ή διαταράσσεται.

Όταν το μπλε φως διαταράσσει τους κύκλους ύπνου σας μπορεί επίσης να αναπτυχθούν άλλα προβλήματα:

Αυξημένος κίνδυνος καρκίνων που σχετίζονται με ορμόνες (όπως μαστού και προστάτη).

Χαμηλότερα επίπεδα λεπτίνης (μια χημική ουσία που σηματοδοτεί τον κορεσμό μετά τα γεύματα).

Μεταβολικές αλλαγές, ιδιαίτερα το σάκχαρο στο αίμα.

Οφέλη του μπλε φωτός για την υγεία

Η έκθεση στο μπλε φως προσφέρει και μερικά σημαντικά οφέλη για την υγεία.

Βοηθά στο να μείνετε σε εγρήγορση.

Έρευνα έχει δείξει ότι η έκθεση στο μπλε φως μπορεί να αυξήσει τον χρόνο αντίδρασής σας και να τονώσει την εγρήγορση.

Ενισχύει τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία.

Οι συμμετέχοντες σε μια μελέτη που είχαν έκθεση σε μπλε φως απέδωσαν καλύτερα σε ασκήσεις μνήμης, ενώ οι συμμετέχοντες στη μελέτη που είχαν κεχριμπαρένιο φως δεν είχαν καλή απόδοση.

Ενδεχομένως να βελτιώνει την εποχική κατάθλιψη

Η θεραπεία με μπλε φως είναι τώρα μια από τις θεραπείες για την ανακούφιση της εποχικής κατάθλιψης. Οι ερευνητές έδειξαν ότι είναι επίσης μια αποτελεσματική θεραπεία για την κατάθλιψη που δεν είναι εποχική, ειδικά όταν συνδυάζεται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Βελτιώνει την ακμή

Πολλαπλές μελέτες έδειξαν ότι το μπλε φως σκοτώνει τα βακτήρια που προκαλούν ακμή και μειώνει τη φλεγμονή. Εάν πρόκειται να δοκιμάσετε συσκευές μπλε φωτισμού στο σπίτι, βεβαιωθείτε ότι έχετε επιλέξει μία εγκεκριμένη από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

Ωφέλιμο για ορισμένες παθήσεις του δέρματος

Η ακτινική κεράτωση και η πλάκα ψωρίασης, έχουν βελτιωθεί και οι δύο με θεραπεία με μπλε φως. Ακόμη, η θεραπεία με μπλε φως ήταν επίσης αποτελεσματική στη θεραπεία όγκων βασικοκυτταρικού καρκινώματος.

Πώς να περιορίσετε την έκθεση στο μπλε φως

Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά να λάβετε αυτά τα βήματα για να διαχειριστείτε τους κινδύνους από την έκθεση στο μπλε φως:

Στρατηγική 20/20/20

Ενώ χρησιμοποιείτε μια συσκευή που εκπέμπει μπλε φως, σταματήστε κάθε 20 λεπτά για να εστιάσετε σε αντικείμενα που βρίσκονται περίπου 20 πόδια μακριά. Μελετήστε αυτά τα αντικείμενα για 20 δευτερόλεπτα προτού επιστρέψετε στην κοντινή προβολή σας.

Κρατήστε τα μάτια σας υγρά

Οι οφθαλμικές σταγόνες, όπως τα τεχνητά δάκρυα, είναι όλοι καλοί τρόποι για να μην στεγνώσουν και ερεθίσουν τα μάτια σας ενώ χρησιμοποιείτε συσκευές εκπομπής μπλε φωτός.

Χρήση γυαλιών ειδικά για απόσταση οθόνης

Αν φοράτε συνταγογραφούμενα γυαλιά για να διορθώσετε την όρασή σας, βεβαιωθείτε ότι φοράτε μια συνταγή που προορίζεται για την απόσταση μεταξύ των ματιών σας και της οθόνης σας - ιδανικά το μήκος του χεριού σας. Τα περισσότερα γυαλιά είναι σχεδιασμένα για μεγαλύτερες αποστάσεις.

Προσαρμόστε το μπλε φως στην οθόνη σας

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Για να μειώσετε τον κίνδυνο κόπωσης των ματιών και διαταραχής του ύπνου, μπορεί να θέλετε να ρυθμίσετε τις οθόνες σας σε μια ρύθμιση «νυχτερινής βάρδιας» με πιο ζεστούς τόνους. Μπορείτε επίσης να αγοράσετε οθόνες φιλτραρίσματος μπλε φωτός πάνω από την οθόνη του υπολογιστή σας όταν εργάζεστε τη νύχτα. Το φίλτρο θα μπορούσε να μειώσει τη λάμψη της οθόνης σας. Αυτά τα φίλτρα αποκλείουν το μπλε φως από 30 έως 60 τοις εκατό αν και δεν είναι σαφές εάν ο αποκλεισμός του μπλε θα βοηθήσει στη διατήρηση του κύκλου ύπνου-αφύπνισης για όσους χρησιμοποιούν οθόνες πριν τον ύπνο.

Παραλείψτε τα γυαλιά μπλε φωτισμού

Τα ειδικά γυαλιά είναι αποτελεσματικά στη μείωση του μπλε φωτός, αλλά οι ερευνητές σταματούν να τα συνιστούν επειδή δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία ότι μειώνουν την καταπόνηση των ματιών ή βελτιώνουν την υγεία των ματιών.

Πηγή: Healthline