Η σημασία της πρόληψης στον καρκίνο του παχέος εντέρου

O καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως. Έχει υπολογισθεί πως περίπου 1 στους 24 ανθρώπους θα αναπτύξουν τη νόσο σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Είναι όμως γεγονός πως τα νούμερα αυτά μπορούν να ελαχιστοποιηθούν, αν εφαρμόσουμε κάποιους κανόνες, δηλαδή αν μπει στη ζωή μας η πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

γράφει ο Γεώργιος Αναγνωστόπουλος, γαστρεντερολόγος, διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ

Πρωτογενής πρόληψη

Όταν μιλάμε για πρωτογενή πρόληψη εννοούμε όλους εκείνους του παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου στο παχύ έντερο. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να υπάρχουν:

1. Δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης η οποία έχει σχετισθεί με ελαττωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Το ίδιο σημαντικό είναι να υπάρχει στη διατροφή μας ελαττωμένο κόκκινο κρέας και ιδίως αυτό που είναι επεξεργασμένο [σαλάμι, λουκάνικο..] ή μαγειρεμένο σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

2. Συστηματική άσκηση και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους. Οι μελέτες δείχνουν πως η σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών καρκίνων και  ιδίως του καρκίνου του παχέος εντέρου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι απαραίτητα 150 λεπτά μέτριας σωματικής άσκησης την εβδομάδα με καλύτερα αποτελέσματα να υπάρχουν στα 300 λεπτά άσκησης εβδομαδιαίως, όσον αφορά στην πρόληψη του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ο συνδυασμός σωστής διατροφής και άσκησης θα βοηθήσει στη διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και στην αποφυγή της παχυσαρκίας, που είναι άλλος ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου.

3. Αποφυγή καπνίσματος και χρήσης αλκοόλ που σχετίζονται επίσης με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο παχύ έντερο. Η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά όχι περισσότερο από 2 ποτήρια ποτό στους ενήλικες άνδρες και 1 στις ενήλικες γυναίκες ημερησίως [το ποτήρι περιέχει 28 γρ αιθανόλης]. Και αυτές όμως οι ποσότητες μπορεί να είναι βλαπτικές για πολλούς ασθενείς και είναι πια γνωστό πως το αλκοόλ και το κάπνισμα είναι τοξικά για τα καλά μας μικρόβια που ζουν στο παχύ έντερο [μικροβίωμα] και είναι υπεύθυνα για το ανοσοποιητικό μας και γενικότερα για την υγεία μας.

Δευτερογενής πρόληψη

Υπάρχουν βέβαια και παράγοντες που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και αυτοί είναι οι γενετικοί παράγοντες. Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ο ρόλος της δευτερογενούς πρόληψης. Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί πολύ η εμφάνιση καρκίνου στο παχύ έντερο σε ηλικίες κάτω των 50 ετών. Το καλό είναι πως σχεδόν πάντα ο καρκίνος ακολουθεί μια συγκεκριμένη πορεία μέχρι να αναπτυχθεί, δηλαδή πρώτα εμφανίζονται οι πολύποδες κάποιοι από τους οποίους μεταλλάσσονται και δημιουργούν τον καρκίνο. 

Με την κολονοσκόπηση αφαιρούνται οι πολύποδες και ελαττώνεται σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Σήμερα πρέπει να γίνεται κολονοσκόπηση σε όλους στην ηλικία των 50 ετών, αν και η Αμερικάνικη Εταιρεία για τον καρκίνο ελάττωσε το όριο αυτό στα 45 έτη και πιθανά να μειωθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Γεγονός είναι πως όσο χαμηλότερη είναι η ηλικία έναρξης των κολονοσκοπήσεων, τόσο περισσότεροι καρκίνοι θα προληφθούν.

Κάποιοι πρέπει να ξεκινούν τις κολονοσκοπήσεις νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό και αυτοί είναι όσοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο στο παχύ έντερο [ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου, ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn, ασθενείς με γενετικά σύνδρομα όπως πχ σύνδρομο Lynch..].

Συμπερασματικά

Eίναι γεγονός πως ο καρκίνος στο παχύ έντερο μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να προληφθεί με τον συνδυασμό πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης. Η σωστή διατροφή και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, η αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος σε συνδυασμό με την κολονοσκόπηση και αφαίρεση των πολυπόδων,  μπορούν να οδηγήσουν σε μια κοινωνία με μικρότερα ποσοστά καρκίνου του  παχέος εντέρου.