Γονιμότητα, εξωσωματική και εγκυμοσύνη στην πανδημία
15 Νοεμβρίου 2021, 10:00
Ο ιός SARS-CoV-2 είναι ένας σχετικά νέος ιός οπότε αποτελεί πεδίο συνεχούς διερεύνησης, όπως άλλωστε και η νόσος COVID-19 που προκαλεί. Υπάρχουν, λοιπόν, περιορισμένα στοιχεία αναφορικά με την επίδραση στη γονιμότητα μακροπρόθεσμα, για αυτό και προτεραιότητα όλων των επίσημων επιστημονικών φορέων είναι η προστασία από τη νόσο.
Μάς εξηγεί ο Δημήτρης Α. Μπιλάλης, μαιευτήρας – χειρουργός γυναικολόγος, διευθυντής Women’s Health Clinic:
"Όσον αφορά την ανδρική γονιμότητα, αν και τα δεδομένα είναι ακόμη περιορισμένα, αμέσως μετά τη λοίμωξη COVID-19, η ποιότητα του σπέρματος δείχνει πως ελαττώνεται μέσω μηχανισμών που φαίνεται να μειώνουν τα επίπεδα τεστοστερόνης και να διαταράσσουν όλα τα κύρια χαρακτηριστικά του σπέρματος (συγκέντρωση, κινητικότητα και μορφολογία). Μάλιστα, το μέγεθος της διαταραχής φαίνεται πως προκύπτει ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της νόσου.
Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι βλάβη στο DNA του σπέρματος είναι ακόμα ένα χαρακτηριστικό της νόσου που μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τη γονιμότητα των προσβεβλημένων ασθενών, αλλά και την υγεία των απογόνων τους. Η βλάβη αυτή φαίνεται να υποχωρεί σταδιακά και σίγουρα χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να τεκμηριωθεί αυτό το σημείο. Προς το παρόν τουλάχιστον, δεν γνωρίζουμε εάν οι αλλαγές στην ποιότητα του σπέρματος αφορούν τον άμεσο αντίκτυπο του ιού στη σπερματογένεση και τη λειτουργία του σπέρματος, ή αν αυτό συμβαίνει εξαιτίας της μαζικής απελευθέρωσης κυτοκινών (φλεγμονώδη μόρια) που προκάλεσε η ασθένεια και της επακόλουθης αύξησης του οξειδωτικού στρες, το οποίο όπως είναι γνωστό έχει δραματικές επιπτώσεις στο σπέρμα.
Όσον αφορά τη γυναικεία γονιμότητα, ο ιός SARS-CoV-2, όπως είναι γνωστό, εισέρχεται στα κύτταρα ξενιστές μέσω του ACE2 (ένζυμο μετατροπής της αγγειοτενσίνης 2) το οποίο εκφράζεται ευρέως στις ωοθήκες, τη μήτρα, τον κόλπο και τον πλακούντα. Σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες, υπάρχει πιθανότητα η μόλυνση SARS-CoV-2 να μπορεί να πλήξει πολλές πρωτεΐνες που συνδέονται με τη γυναικεία γονιμότητα, προκαλώντας έτσι σοβαρές και πολυάριθμες μεταβολές της αναπαραγωγικής τους λειτουργίας.
Για τους παραπάνω λόγους, η προστασία από τη νόσο COVID-19 μέσω του εμβολιασμού και της σωστής εφαρμογής των μέτρων προστασίας είναι επιτακτική ανάγκη".
Σε ό,τι αφορά εξάλλου την COVID-19 και την εξωσωματική γονιμοποίηση ο γιατρός συμπληρώνει:
"Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ESHRE) και της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), επιτρέπεται η κανονική λειτουργία των Μονάδων Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, φυσικά με την εφαρμογή νέων κανόνων. Σαφέστατα, υπάρχουν μεμονωμένα περιστατικά που η ολοκλήρωση μιας θεραπείας θα πρέπει να αναβληθεί κάποιους μήνες λόγω COVID-19. Σε κάθε περίπτωση, όλες οι περιπτώσεις αντιμετωπίζονται εξατομικευμένα ώστε να μεγιστοποιείται η επιτυχία και η ασφάλεια και να ελαχιστοποιείται οποιαδήποτε επιπλοκή.
COVID-19 και εγκυμοσύνη
Σύμφωνα με όλα τα πρόσφατα δεδομένα, οι έγκυες γυναίκες εάν νοσήσουν από COVID-19 αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εισαγωγής σε μονάδες εντατικής θεραπείας ή διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο διηθητικού μηχανικού αερισμού. Η COVID-19 στην εγκυμοσύνη ενέχει επίσης κίνδυνο για τα μωρά. Οι έγκυες γυναίκες που προσβάλλονται από τον ιό SARS-CoV-2 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης φαίνεται πως έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, και τα παιδιά τους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να χρειαστούν εντατική φροντίδα. Επίσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν παρουσιασθεί περιστατικά ενδομήτριου θανάτου εξαιτίας σοβαρής φλεγμονής του πλακούντα μετά από λοίμωξη με κορωνοϊό των εγκύων. Προς το παρόν, δεν είναι σαφές εάν η εγκυμοσύνη θα επηρεάσει το ποσοστό των γυναικών που εμφανίζουν «μακροχρόνια COVID» ή κάποια άλλη διαταραχή μετά την COVID-19.
Εμβόλια mRNA και COVID-19
Η αναλογία κινδύνου-οφέλους ευνοεί σαφέστατα τον εμβολιασμό. Τόσο η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία όσο και όλοι οι επίσημοι σχετικοί φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο συστήνουν προς τις έγκυες γυναίκες, σε όσες έχουν γεννήσει πρόσφατα, σε γυναίκες που προσπαθούν ή σχεδιάζουν να μείνουν έγκυες (και τους συντρόφους τους) καθώς και όσες θηλάζουν, να εμβολιαστούν. Ο εμβολιασμός συστήνεται κατά τη διάρκεια της κύησης σε όλα τα τρίμηνα.
Συνιστάται ανεπιφύλακτα ο εμβολιασμός διότι στατιστικά τα οφέλη υπερτερούν των γνωστών ή πιθανών κινδύνων όπως για παράδειγμα ένας πρόωρος τοκετός ή ακόμα και θνησιγένεια λόγω φαρμάκων κατά της COVID-19 που αντενδείκνυνται σε εγκύους. Ας σημειωθεί πως τα εμβόλια mRNA δεν εισέρχονται στον πυρήνα των κυττάρων και ως εκ τούτου δεν αλλοιώνουν το ανθρώπινο DNA στους λήπτες εμβολίων. Ως αποτέλεσμα, τα εμβόλια mRNA δεν μπορούν να προκαλέσουν γενετικές αλλαγές".
