Δύο γλώσσες για πιο έξυπνα παιδιά και ενήλικες

Η ταυτόχρονη εκμάθηση δύο γλωσσών στην παιδική ηλικία (της μητρικής κι άλλης μίας), κάνει τα παιδιά πιο έξυπνα και ισορροπημένα στην ενήλικη ζωή. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η πιο λεπτομερής μελέτη που έχει γίνει μέχρι σήμερα για τα αποτελέσματα της εκμάθησης και χρήσης δύο γλωσσών στην εγκεφαλική δομή και γνωστική λειτουργία των παιδιών.

Η μελέτη είχε μάλιστα έναν Έλληνα επικεφαλής, τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Reading στο Ηνωμένο Βασίλειο Χρήστο Πλιάτσικα ο οποίος συμμετείχε στην ερευνητική μελέτη διεθνούς ομάδας από το Πανεπιστήμιο Reading και το Πανεπιστήμιο Georgetown στις ΗΠΑ. Η σχετική δημοσίευση έγινε ήδη στην επιθεώρηση Brain Structure and Function.

Οι ερευνητές έκαναν απεικονιστικές εξετάσεις σε εγκεφάλους παιδιών και εφήβων και διαπίστωσαν ότι εκείνοι που μιλούσαν δύο τουλάχιστον γλώσσες είχαν πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά τόσο την γκρίζα, όσο και τη λευκή ύλη του εγκεφάλου, έναντι των παιδιών και εφήβων αντίστοιχης ηλικίας που μιλούσαν μία γλώσσα.

Να πούμε ότι στον νευρικό ιστό του εγκεφάλου συναντούμε δύο περιοχές με διαφορετικά χρώματα: γκρίζο ή άσπρο. Η περιοχή με γκρίζο χρώμα ονομάζεται φαιά ουσία και η περιοχή με άσπρο χρώμα ονομάζεται λευκή ουσία. Η φαιά ουσία σχηματίζεται από τα κυτταρικά σώματα πολλών νευρικών κυττάρων μαζεμένων, ενώ η λευκή ουσία σχηματίζεται από τις νευρικές ίνες μυελό των ίδιων αυτών νευρικών κυττάρων. Με απλά λόγια οι νευράξονες έχουν χρώμα λευκό αφού έχουν μυελίνη (που είναι λευκή), ενώ τα σώματα νευρικών κυττάρων δίνουν ένα χρώμα γκρίζο (φαιό) αφού το κυτταρικό σώμα δεν έχει μυελίνη.

«Η γκρίζα ύλη στον εγκέφαλο μειώνεται από τη νεαρή ηλικία, αλλά η μελέτη μας διαπίστωσε ότι οι βασικές περιοχές του εγκεφάλου έδειξαν μικρότερη σχετική συρρίκνωση σε δίγλωσσους απ’ ότι σε μονόγλωσσους κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης», εξηγεί ο Δρ Πλιάτσικας.

Και προσθέτει ότι είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται ισχυρές ενδείξεις για θετική επίδραση της διγλωσσίας στην φαιά και λευκή ουσία του εγκεφάλου των παιδιών, πέραν του εγκεφάλου των ενηλίκων.

Από την πλευρά του. ο Δρ Michael Ullman, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Νευροεπιστημών στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Georgetown, αναφέρει ότι αυτό που μπορεί να συμβαίνει είναι ότι η επίδραση που έχει παρατηρηθεί στον εγκέφαλο δίγλωσσων ενηλίκων να έχει τις ρίζες της στην παιδική τους ηλικία, κάτι που επισημαίνει πως θα εξετάσει η ερευνητική ομάδα σε μεγαλύτερο βάθος σε μελλοντικές μελέτες.

Οι σαρώσεις εγκεφάλου έδειξαν ότι η απώλεια γκρίζας ύλης για παιδιά και εφήβους κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ήταν λιγότερο έντονη στους δίγλωσσους έναντι εκείνων που μιλούσαν μόνο μία γλώσσα.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι δίγλωσσοι διατηρούσαν περισσότερη φαιά ουσία κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και επίσης αύξησαν τη λευκή ουσία, γεγονός που υποδηλώνει πιο αποτελεσματική επικοινωνία του εγκεφάλου. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις η επίδραση εντοπίστηκε κυρίως στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την εκμάθηση και χρήση της γλώσσας.

Ο Δρ. Χρήστος Πλιάτσικας επισημαίνει: 

"Αυτή είναι μια σημαντική μελέτη για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι κοιτάζοντας τον εγκέφαλο των παιδιών και των εφήβων, μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε πώς και πότε η διγλωσσία έχει επίδραση στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της γλωσσικής ικανότητας. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Έχουμε εξετάσει στο παρελθόν τις διαφορές στον εγκέφαλο δίγλωσσων και μονόγλωσσων ενηλίκων σε στατικά σημεία, εδώ βλέπουμε την επίδραση της διγλωσσίας στον εγκέφαλο καθώς αναπτυσσόμαστε. Και δεύτερον ο αντίκτυπος της διγλωσσίας στην γκρίζα και λευκή ύλη μπορεί να έχει κάποια ευρύτερα οφέλη για τη γλωσσική και τη γνωστική λειτουργία, όπως η απόδοση σε εργασίες που σχετίζονται με την προσοχή και τον εκτελεστικό έλεγχο, που φαίνεται ότι είναι ενισχυμένες σε δίγλωσσους μεγαλύτερης ηλικίας".