Ζητούν «δίκαια» σχολεία χωρίς διακρίσεις ατόμων με αναπηρία
26 Φεβρουαρίου 2023, 06:00
Το σύστημα εκπαίδευσης εξακολουθεί να παρουσιάζει αδυναμίες αναφορικά με την εξάλειψη των διακρίσεων των ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) και στη δημιουργία ενός ενιαίου σχολείου, υποστηρίζουν εμπλεκόμενοι φορείς. Ως εκ τούτου, παρουσιάζεται αναγκαία η στήριξη των εκπαιδευτικών από το κράτος με την απαραίτητη ενημέρωση και κατάρτισή τους για να εφαρμοστεί μία ενιαία εκπαίδευση.
Τις αδυναμίες αυτές, τη διαφορά της ένταξης από την εφαρμογή μιας ενιαίας εκπαίδευσης και τις πρακτικές που επιτείνουν τις μορφές καταπίεσης που δέχονται ακόμα και σήμερα τα άτομα με αναπηρία, εξηγεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια ενιαίας εκπαίδευσης στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Σιμώνη Συμεωνίδου, στο νέο επεισόδιο της σειράς podcast του Πανεπιστημίου Κύπρου #ScienceTalks.
Τι είναι η ενιαία εκπαίδευση
Αρχικά, η κ. Συμεωνίδου εξηγεί ότι η ενιαία εκπαίδευση αφορά την ποιοτική εκπαίδευση όλων των παιδιών στο γενικό σχολείο μαζί με τους συνομηλίκους τους.
Όπως αναφέρει, παλαιότερα, η ενιαία εκπαίδευση ήταν μόνο θέμα χώρου, δηλαδή, τα παιδιά με αναπηρία από τα ειδικά σχολεία ή τις ειδικές τάξεις θα μπουν στη γενική τάξη μαζί με τους συνομηλίκους τους.
«Τώρα πια όμως μιλούμε για θέμα ποιοτικής εκπαίδευσης. Δηλαδή να είναι στον ίδιο χώρο, αλλά και να μαθαίνουν κιόλας, όχι απλώς να είναι φιλοξενούμενοι εκεί. Και πλέον καλύπτει όλα τα παιδιά που είναι σε ευάλωτες ομάδες, όπως είναι για παράδειγμα τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία», σημειώνει.
Συνεπώς, «θέλουμε και ονειρευόμαστε ένα σχολείο που να καλύπτει τις ανάγκες όλων των παιδιών, χωρίς να υπάρχουν όλα αυτά τα διαχωριστικά πλαίσια στα οποία έχουμε μεγαλώσει», προσθέτει.
Αύξηση μαθητών με αναπηρίες στην ενιαία εκπαίδευση
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές έρευνες του 2010, ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία που φοιτούν σε σχολεία πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή και σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες.
Για το γεγονός αυτό, η κ. Συμεωνίδου σχολίασε ότι σε όλες τις χώρες μιλούν πλέον για ενιαία εκπαίδευση.
Πέραν αυτού, «υπάρχει και η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλει να προωθήσει την ενιαία εκπαίδευση. Από το 2006 υπάρχει και η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα άτομα με αναπηρία που μιλά και εκείνη για ενιαία εκπαίδευση και η Κύπρος την έχει υπογράψει και κυρώσει και συνεπώς πρέπει να προχωρήσει προς την εφαρμογή της», συμπλήρωσε.
Η κ. Συμεωνίδου αναφέρθηκε ακόμη στο ότι οι γονείς έχουν ενημερωθεί και προτιμούν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν μαζί με τους συνομηλίκους τους και όχι σε διαχωριστικά πλαίσια, «άρα ζητούν και οι γονείς την ενιαία εκπαίδευση», προσθέτει.
Διαχωρισμός μαθητών στο γενικό σχολείο
Σύμφωνα με την κ. Συμεωνίδου, υπάρχουν διαχωριστικές δομές και στο γενικό σχολείο, για παράδειγμα, με τις ειδικές μονάδες ή οι τάξεις στήριξης, όπου εκεί τα παιδιά περνούν αρκετό χρόνο ξεχωριστά από τους συμμαθητές τους.
«Αυτό το σύστημα λέγεται ένταξη, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στην ενιαία εκπαίδευση. Είμαστε στο σύστημα της ένταξης», σημειώνει.
Διευκρίνισε, επίσης, ότι σήμερα στα δημόσια σχολεία στην Κύπρο και στην Ελλάδα, οι μαθητές δεν απολαμβάνουν διαφοροποιημένη διδασκαλία ανάλογα με τις ανάγκες τους, αλλά παρακολουθούν όλα τα παιδιά το ίδιο μάθημα με τον ίδιο τρόπο, ανεξαρτήτως των αναπτυξιακών τους χαρακτηριστικών.
Μεταξύ άλλων, σχολίασε ότι η δημιουργία ειδικών σχολείων, με στόχο να υπάρχει ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες, ήταν μία ιδέα που ήταν ικανοποιητική για κάποια χρόνια, γιατί τα γενικά σχολεία δεν ήταν έτοιμα να δεχθούν αυτά τα παιδιά.
«Όμως, όσο εξειδικευμένο και αν είναι το προσωπικό εκεί, τα παιδιά απομονώνονται και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν το αναλυτικό πρόγραμμα στο σημείο που προσφέρεται στο γενικό σχολείο», αναφέρει.
Επίσης, το ειδικό σχολείο από τη φύση του προσφέρει πολλές θεραπείες που τις χρειάζονται τα παιδιά με αναπηρίες, ωστόσο δεν πρέπει να υπερκαλύπτουν τον μαθησιακό τους χρόνο, ενώ τα παιδιά με την ίδια αναπηρία, δεν σημαίνει ότι έχουν το ίδιο μαθησιακό επίπεδο.
Σημείωσε ακόμη ότι ένα άλλο μακροπρόθεσμο πρόβλημα που υπάρχει με τα ειδικά σχολεία είναι ότι παιδιά χωρίς αναπηρία μεγαλώνουν χωρίς τα παιδιά με αναπηρία μέσα στις τάξεις τους. Άρα πώς θα μπορούν μετά να τα αποδεχθούν ως πολίτες σε μια εργασία, στην κοινωνία.
Ανάγκη για υποστήριξη εκπαιδευτικών από το κράτος
Επισημαίνει ότι η ενιαία εκπαίδευση για να πραγματοποιηθεί βασίζεται στην ενιαία διδασκαλία. Εντούτοις, πρόσθεσε, το αναλυτικό μας πρόγραμμα των εκπαιδευτικών δεν βοηθά στο να γίνει διαφοροποιημένη διδασκαλία, ούτε υπάρχουν οι υποδομές στην Κύπρο για να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να την κάνουν.
«Η διαφοροποιημένη διδασκαλία χρειάζεται κάποιο χρόνο, δηλαδή, προϋποθέτει να δουν οι εκπαιδευτικοί διαφοροποιημένο εκπαιδευτικό υλικό, να χρησιμοποιήσουν διαφοροποιημένες στρατηγικές μέσα στην τάξη, να κάνουν ομάδες, να βοηθήσουν όλα τα μαθησιακά επίπεδα», δηλώνει.
«Θα ήταν πιο εύκολο για τους εκπαιδευτικούς εάν υπήρχε υποστήριξη», υπέδειξε.
Αναφέρθηκε επίσης στο σύστημα αξιολόγησης σε πιο μεγάλες τάξεις, στο λύκειο ή γυμνάσιο, το οποίο είναι ισοπεδωτικό και συγκριτικό. «Επομένως, εάν διαφοροποιεί ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη, στο τέλος όταν έρθει η συγκριτική αξιολόγηση, τα παιδιά του χαμηλού μαθησιακού επιπέδου δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν τους άλλους σε ίση βάση», προσθέτει.
Ως εκ τούτου, για να γίνει διαφοροποιημένη διδασκαλία, χρειάζεται και μία πολιτική του κράτους που να την ευνοεί.
Όπως αναφέρει, «τα τελευταία δυο χρόνια γίνεται μία κινητοποίηση από το υπουργείο παιδείας και μας έχει ζητηθεί με συναδέλφους να συγγράψουμε έναν Οδηγό για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, ο οποίος έχει προωθηθεί στους εκπαιδευτικούς και έχει αρχίσει να γίνεται επιμόρφωση πάνω σε αυτό».
Καταπολέμηση διακρίσεων ατόμων με αναπηρία
Όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνία θα μπορούσε να συμβάλει στην καταπολέμηση των διακρίσεων των ατόμων με αναπηρία, η κ. Συμεωνίδου δήλωσε ότι «πρώτα απ’ όλα πρέπει να αναφερθούμε στις οικογένειες».
Εξήγησε ότι «ένα παιδί έχει πρώτα τους κηδεμόνες του που θα του δείξουν τον κόσμο. Άρα εκεί είναι καλό οι οικογένειες όταν βλέπουν ένα άτομο με αναπηρία στον δρόμο να μην ‘δαχτυλοδείχνουμ’ ή να μην λένε στα παιδιά ότι δεν είναι σαν και εμάς, να το λυπηθούν κλπ.».
Επίσης, τα παραμύθια που διαβάζουν στο σπίτι παίζουν μεγάλο ρόλο. Όπως αναφέρει, «σε έρευνα που έχει γίνει στην Κύπρο αλλά και στο εξωτερικό, δείχνει ότι ένα 95% των παραμυθιών που κυκλοφορούν ουσιαστικά στιγματίζουν τα άτομα με αναπηρία και έχουν στόχο να μας κάνουν να τα λυπηθούμε ή περιμένουν από τον ήρωα να κάνει κάτι σημαντικό για να γίνει αποδεχτός, αφού σε όλο το παραμύθι περιθωριοποιείται. Οι γονείς μπορούν να μην επιλέγουν τέτοια παραμύθια».
Επεσήμανε ακόμη τον ρόλο του σχολείου, που είναι εξίσου σημαντικός, δηλαδή ο τρόπος που συμπεριφέρονται οι εκπαιδευτικοί μέσα στην τάξη. «Στην προσπάθεια τους να βοηθήσουν, προκαλούν τον οίκτο στα παιδιά, για παράδειγμα, μπορεί να αποσύρουν το παιδί με αναπηρία από την τάξη για να μιλήσουν στους συμμαθητές και να τους πουν ότι είναι διαφορετικός, κάντε τον παρέα κλπ.», αναφέρει.
Ένας άλλος τρόπος είναι οι εκπαιδευτικοί να δουν ότι και τα 25 παιδιά στην τάξη είναι διαφορετικά, όχι μόνο το ένα. «Στο πλαίσιο της διδασκαλίας αυτό είναι αυτονόητο, αλλά οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι έχουν ένα επίπεδο παιδιών», δηλώνει.
«Επιπλέον, να αξιοποιηθούν καλά οι παροχές που δίνει το κράτος. Παρόλο που δεν είναι ιδανική η νομοθεσία που έχουμε, υπάρχουν κάποια στοιχεία εκεί που είναι καλά και μπορούν να αξιοποιηθούν, αλλά δεν τα γνωρίζουν όλοι, ούτε οι γονείς ούτε οι εκπαιδευτικοί», σημειώνει.
Εξηγεί επίσης ότι «αν υπήρχε σωστή ενημέρωση και ξέραμε καλά τη νομοθεσία, η στήριξη που θα μπορούσαν να έχουν τα παιδιά θα ήταν αυξημένη».
Της Ουρανίας Στυλιανού
