Το όραμα Τζ. Χριστοδούλου για ισότητα φύλων

Στόχος του Γραφείου της Επιτρόπου για την Ισότητα των Φύλων είναι να μπει σε ένα ορθό πλαίσιο η ισότητα και να περαστεί το μήνυμα ότι όταν υπάρχει ισότητα μιλάμε για μια πιο υγιή κοινωνία και οικονομία, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Στο πλαίσιο αυτό, και τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, θα περάσουν από συστηματική εκπαίδευση, για τη σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης των φύλων.

Σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ, η νέα Επίτροπος για την Ισότητα των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου, μίλησε για το όραμα και πλάνο της τονίζοντας ότι ο συγκεκριμένος θεσμός θα πρέπει να θεσμοθετηθεί, ενώ είπε ότι κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο θα πρέπει να δημιουργήσει εσωτερικά το δικό του πλάνο για να φθάσουμε τους στόχους του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού. Είπε επίσης ότι θα προωθήσει την ιδέα του του έμφυλου προϋπολογισμού.

Παράλληλα ανέφερε ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να σπάζουμε τα στερεότυπα, να μιλάμε και με γονείς και να βάλουμε τους άνδρες μέσα στον αγώνα που ονομάζεται ισότητα των δυο φύλων.

Ερωτηθείσα ποια είναι η κατάσταση στην Κύπρο, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων, «δυστυχώς κατατασσόμαστε στη 22η θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό δείχνει, δυστυχώς ότι έχουμε πολύ δρόμο για να φθάσουμε στην ισότητα των φύλων».

Φαίνεται, σημείωσε, ότι η Κύπρος σημειώνει χαμηλούς αριθμούς και «είναι θέματα τα οποία θα πρέπει να αγγίξουμε με σοβαρότητα και με πολιτικές οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν ώστε να προχωρήσουμε στην ουσιαστική και πλήρη ισότητα των φύλων».

Ερωτηθείσα ποιος είναι ο ρόλος της Επίτροπου και σε τί μπορεί να βοηθήσει, η κ. Χριστοδούλου εξήγησε ότι μέσα στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, «έχουμε ως στόχο πρώτα από όλα να θεσμοθετηθεί το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας, δηλαδή με νομοθεσία να μην είναι ad hoc απόφαση του εκάστοτε Προέδρου. Να υπάρχει ο συγκεκριμένος θεσμός που θα παίξει ρόλο συντονιστικό και επιτελικό προς την υλοποίηση και εφαρμογή των δράσεων που προωθούν την ισότητα των φύλων», είπε.

Στόχος είναι να υπάρχει, όπως υπάρχει και σήμερα, ο στρατηγικός σχεδιασμός για την ισότητα των φύλων τον οποίο θα επιβλέπει το Γραφείο Επιτρόπου και θα εργάζεται σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία οριζόντια ώστε να εφαρμόζονται οι πολιτικές της κυβέρνησης που αφορούν το θέμα.

Για να γίνει αυτό εφικτό, ανέφερε, το Υπουργικό Συμβούλιο πριν από περίπου 2 εβδομάδες, έχει αποφασίσει να οριστούν άτομα σε κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο που θα ασχολούνται συγκεκριμένα με το θέμα της ισότητας των φύλων και θα συνεργάζονται απευθείας με το Γραφείο Επιτρόπου.

«Ο στόχος είναι αφού υπάρχει ο Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός, κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο να δημιουργήσει εσωτερικά το δικό του πλάνο ώστε να φθάσουμε τους στόχους του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού είτε αυτό αφορά θέματα δικαιοσύνης, θέματα εξωτερικής πολιτικής, εργασίας, παιδείας, μεταξύ πολλών άλλων, διότι η έμφυλη διάσταση αφορά όλα τα θέματα οριζόντια, δεν αφορά μόνο τις γυναίκες.»

Θέλουμε να προωθήσουμε, σημείωσε, συγκεκριμένες πολιτικές, συγκεκριμένα μαθήματα, προγράμματα που προωθούν την ισότητα των φύλων, το σεβασμό μεταξύ των δύο φύλων και για να καταπολεμηθεί η βία εναντίον των γυναικών που είναι μια μάστιγα που επηρεάζει και τη χώρα μας, σημείωσε. Και τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, θα περάσουν από συστηματική εκπαίδευση, για τη σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης των φύλων, συμπλήρωσε.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, ανέφερε, «θα κινηθούμε, δηλαδή στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας, και εδώ είναι σημαντικό να πω ότι θα δουλέψουμε ολιστικά, κυκλικά, αν θέλετε, και όχι αποσπασματικά διότι το ένα θέμα επηρεάζει το άλλο. Δηλαδή πχ, για τα θέματα της βίας κατά των γυναικών που βρίσκονται στο Υπ. Δικαιοσύνης, στο Συντονιστικό Φορέα για τη Πρόληψη Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών, ενώ εργαζόμαστε σε αυτόν τον τομέα στην προστασία των γυναικών, σε θέματα πρόληψης, την ίδια ώρα πρέπει να εργαζόμαστε και με τα παιδιά, με τους νέους διότι εκεί πρέπει να δημιουργηθεί έμφυλη κουλτούρα, να εμπεδωθεί αυτή η έμφυλη κουλτούρα για να μην έχουμε στο μέλλον τέτοιου είδους συμπεριφορές, βία και φυσικά να μην υπάρχουν θύματα βίας».

Κληθείσα να αναφερθεί σε συγκριμένες πολιτικές, μίλησε για το παράδειγμα της εργασίας και είπε ότι τα άτομα που εργάζονται στη μερική απασχόληση είναι γυναίκες.

Εξήγησε ότι λόγω έλλειψης του κοινωνικού κράτους όπου θα υπήρχαν οι ουσιαστικές δομές φύλαξης, για τους γονείς, για τις μητέρες όσον αφορά τη φύλαξη των παιδιών τους, για ηλικιωμένα άτομα και άτομα με αναπηρία, «αυτό που βλέπουμε στην Κύπρο αυτή τη στιγμή είναι ότι οι γυναίκες επιλέγουν, αφού δεν έχουν πού να αφήσουν τα παιδιά τους, τους ηλικιωμένους ή τα άτομα με αναπηρίες, και λόγω των στερεοτύπων αυτές είναι που αναλαμβάνουν τη φροντίδα των ατόμων αυτών, επιλέγουν λοιπόν να εργάζονται στη μερική απασχόληση».

Μέσα στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Ν. Χριστοδουλίδη, συμπλήρωσε, «θέλουμε να προωθήσουμε τη δημιουργία εκεί και όπου υπάρχει ανάγκη, ουσιαστικών δομών φύλαξης παιδιών, ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες, ώστε τα άτομα αυτά να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια. Επίσης ουσιαστικές δομές φύλαξης των παιδιών, κάπου που θα αφήνουν οι γονείς με εμπιστοσύνη τα παιδιά τους, περισσότερες ώρες της ημέρας, ώστε οι γονείς, κυρίως οι μητέρες, να μπορούν να επανενταχθούν στην πλήρη αγορά εργασίας».

Σε παρατήρηση ότι η ισότητα των φύλων επηρεάζει και τους άνδρες, η κ. Χριστοδούλου είπε πως ένας από τους στόχους «είναι να δουλέψουμε με τέτοιο τρόπο ώστε και οι άνδρες να γίνουν μέρος αυτής της προσπάθειας, να σπάσουμε τα στερεότυπα.

Ξέρετε, σήμερα, σε μια γυναίκα μπορούμε να δώσουμε πολλούς ρόλους, τον ρόλο της εργαζόμενης, της συζύγου, της κόρης, της γιαγιάς ενώ για τους άνδρες συνήθως λέμε ότι είναι ο εργαζόμενος. Και θεωρώ», είπε, «ότι αυτό επηρεάζει και αρνητικά την κοινωνία μας γιατί οι άνδρες μπορούν να παίξουν τεράστιο ρόλο και ως πατέρες, και αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε, και όχι μόνο να το αναγνωρίσουμε αλλά και να το προωθήσουμε. Άρα πρέπει να αρχίσουμε να σπάζουμε τα στερεότυπα, να μιλάμε για γονείς, να βάλουμε τους άνδρες μέσα σε αυτόν τον αγώνα που ονομάζεται ισότητα των δυο φύλων και να παίξουν περισσότερο ρόλο στην ισότιμη κατανομή στον τομέα της αόρατης φροντίδας και στο σπίτι».

Η Επίτροπος για την Ισότητα των Φύλων είπε επίσης ότι είναι «πολύ ωραίο να καταφέρουμε να κάνουμε τις δομές, και να απελευθερώσουμε τις γυναίκες από τα διάφορα βάρη που σηκώνουν στους ώμους τους με τη φροντίδα των ανηλίκων και άλλων ατόμων που χρειάζονται φροντίδα. Όμως την ίδια ώρα δεν σπάζουμε τα στερεότυπα αφού θα συνεχίσουν να έχουν τη λεγόμενη δεύτερη βάρδια, την αόρατη εργασία στο σπίτι μετά που τελειώνει η μέρα. Ενώ εάν σπάσουμε τα στερεότυπα, θα μπορούμε να βλέπουμε και τους άνδρες να παίζουν περισσότερο ενεργό ρόλο στην ισότιμη κατανομή των ευθυνών στο σπίτι».

Ερωτηθείσα για τον ιδιωτικό τομέα, είπε ότι θα αρχίσει ένα κύκλο επαφών με τους κοινωνικούς εταίρους. Υπάρχει ήδη συνεργασία μέσω της Επιτροπής για την Απασχόληση του Υπουργείου εργασίας «διότι το χάσμα αμοιβών, αφορά περισσότερο τον ιδιωτικό τομέα. Η σεξουαλική παρενόχληση αφορά το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Άρα μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους θα πρέπει να βρούμε τους τρόπους που θα συνεργαστούμε».

Έφερε ως παράδειγμα, το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν σε ομπρέλα επιχειρήσεων, βρεφοκομικοί σταθμοί για να μπορούν οι εργαζόμενοι σε ιδιωτικούς χώρους να υπάρχει φύλαξη των παιδιών που να μπορούν να βοηθήσουν και τους άνδρες και τις γυναίκες.

Όσον αφορά το χάσμα αμοιβών, σημείωσε, «θα πρέπει να δουλέψουμε πιο εντατικά να βρούμε αυτούς τους τρόπους. Πρέπει να συζητήσουμε περαιτέρω με τους κοινωνικούς εταίρους, να βρούμε καλές πρακτικές από άλλες χώρες τις οποίες μπορούμε να υιοθετήσουμε και να προωθηθούν συγκεκριμένες πολιτικές προς αυτήν την κατεύθυνση. Ένα παράδειγμα, είπε, που αφορά πολιτικές της διακυβέρνησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη, είναι μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους, σε συνεργασία με ιδιωτικές επιχειρήσεις, να βοηθήσει το Γραφείο Επιτρόπου για την Ισότητα των Φύλων να δημιουργηθεί ένα πλάνο δράσης για την ισότητα των φύλων.

Η κ. Χριστοδούλου είπε ότι και η ΕΕ απαιτεί από πολλούς οργανισμούς να δημιουργήσουν μια εσωτερική πολιτική που να προωθούν αυτά τα θέματα. «Και εμείς ως Γραφείο Επιτρόπου θα συνεργαστούμε με τον ιδιωτικό τομέα με κοινές δράσεις και με άλλους τρόπους στη συγγραφή εσωτερικών πολιτικών, για την προώθηση του θέματος», είπε.

Ανέφερε ότι η ΕΕ έχει περάσει οδηγία που αφορά τη θεσμοθέτηση ποσοστώσεων του υπό εκπροσωπούμενου φύλου στο 40% σε εταιρείες εισηγμένες σε ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. «Τί θέλει η ΕΕ να κάνει; Εκεί και όπου υπάρχουν λιγότερες γυναίκες ή άνδρες στα ΔΣ αυτών των εταιρειών, θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα ώστε να υπάρχουν και γυναίκες στα κέντρα λήψεως αποφάσεων», εξήγησε.

Σε παρατήρηση πώς μπορεί να υποχρεωθεί ο εργοδότης, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι πλέον είναι οδηγία, είναι νομοθεσία, και θα λέει στα 3 άτομα το ένα τουλάχιστον θα πρέπει να είναι γυναίκα, αλλιώς θα υπάρχουν κυρώσεις. «Δυστυχώς φθάσαμε σε αυτό το σημείο γιατί ενώ θα μπορούσε να υπάρχει απλά η βούληση των επιχειρήσεων ή άλλες πρακτικές όπως η συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής για να ωθήσουν και τις γυναίκες προς αυτήν την κατεύθυνση, δυστυχώς έρχεται η ΕΕ με οδηγία που υποχρεώνει πλέον τις εταιρείες εισηγμένες σε χρηματιστήρια ευρωπαϊκά να προχωρήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση».

Σε ερώτηση πώς μπορούν όλα αυτά να υλοποιηθούν από τα λόγια στην πράξη, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι υπήρξε μέλος της κοινωνίας των πολιτών όπου πολύ συστηματικά ασκούσε τη δική της εποικοδομητική κριτική στην εκάστοτε κυβέρνηση. «Αυτή τη φορά είμαι σε μια θέση την οποία μπορώ να έχω αυτό το όραμα, και πλάνο για να προχωρήσω στην εφαρμογή του», συμπλήρωσε. Το θετικό, σημείωσε, που βλέπει αυτή τη δεδομένη στιγμή είναι ότι υπάρχει πρώτα απ' όλα η πολιτική βούληση του ΠτΔ και από το μέχρι σήμερα κύκλο επαφών που έχει με τους διάφορους Υπουργούς και Υφυπουργούς υπάρχει και η πολιτική βούληση και σε εκείνο το επίπεδο.

«Άρα αν καταφέρουμε αυτό που είχα περιγράψει, να δουλεύει το σύστημα με αυτή την ολιστική προσέγγιση ώστε το Γραφείο να παίξει το συντονιστικό ρόλο και να δίνει κατεύθυνση στα Υπουργεία και πάντα σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, θεωρώ ότι μπορούν να γίνουν κάποια θετικά βήματα», τόνισε η Επίτροπος.

Ταυτόχρονα, είπε, «γνωρίζω πολύ καλά τα εμπόδια και τις δυσκολίες. Γνωρίζω ότι ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία και γνωρίζω ότι είναι ένα πατριαρχικό σύστημα που σου βάζει συνεχώς εμπόδια, κάποια ορατά, κάποια αόρατα».

Όσον αφορά το θέμα του προϋπολογισμού, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι «προτεραιότητα μας είναι το gender budgeting, η εφαρμογή του έμφυλου προϋπολογισμού, το οποίο έχω στόχο να συζητήσω στην καθορισμένη συνάντηση που θα έχω με τον Υπουργό Οικονομικών». Το γραφείο της, είπε, είναι ήδη σε επαφή με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων «για να μας δώσει μια τεχνογνωσία και κατεύθυνση πώς αξιοποιούμε αυτό το εργαλείο γιατί είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα, πώς υλοποιείται και στην Κύπρο».

Εξήγησε ότι ο έμφυλος προϋπολογισμός πολύ απλά είναι «να έχουμε ένα προϋπολογισμό και να εξασφαλίσουμε ότι θα αξιοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει ισότιμες επιπτώσεις στους άνδρες και τις γυναίκες και σε όλον τον πληθυσμό της χώρας. Έφερε ως παράδειγμα τα κορίτσια κάτω των 16 στην καλαθόσφαιρα που δεν είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Αναπτυξιακό Πρωτάθλημα Καλαθόσφαιρας. Μόνο οι εθνικές ομάδες των αγοριών είχαν προωθηθεί και ο κύριος λόγος ήταν η έλλειψη προϋπολογισμού.

«Είναι ακριβώς αυτό που λέμε, αν ασκούσαμε ένα έμφυλο προϋπολογισμό και λέγαμε ότι υπάρχουν 3-4 εθνικές ομάδες, τρεις κοριτσιών και τρεις αγοριών, αποφασίζω ως κράτος ότι έχω έξι ομάδες, και οι έξι θα πρέπει να συμμετέχουν. Και θα διασφαλίσω ότι στον προϋπολογισμό μου θα έχω αυτό το ποσό για όλες τις εθνικές ομάδες. Δεν πρέπει να διαφέρει. Πέραν του ότι έγινε η διορθωτική πράξη για τις καλαθοσφαιρίστριες μας, παράλληλα έχει κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στην επιτροπή παιδείας, τροποποιητικός νόμος που αφορά τον ΚΟΑ όπου πλέον με νομοθεσία θα εξασφαλίζουμε την ισότητα των φύλων στον αθλητισμό, τις ίσες ευκαιρίες, αλλά και τις ισότιμες οικονομικές παροχές ανεξαρτήτως φύλου. Και αυτό εννοούμε ακριβώς με τον έμφυλο προϋπολογισμό».

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Τέλος, ερωτηθείσα ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να δώσει, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι η πόρτα του γραφείου της θα είναι πάντα ανοικτή.

«Θα είμαι συνεχώς ανοικτή προς την κοινωνία για να ενημερώνω, να γίνεται ενημέρωση από το γραφείο στην ευρύτερη κοινωνία τί σημαίνει ισότητα των φύλων, τί σημαίνουν οι διακρίσεις, πότε είναι συνειδητή και πότε είναι ασυνείδητη κάποια διάκριση. Θα παρεμβαίνουμε εκεί και όπου είναι δυνατόν ώστε να γίνονται διορθωτικές πράξεις όμως θα δώσουμε περισσότερη έμφαση σε προληπτικές δράσεις και στην εφαρμογή των νομοθεσιών και το πιο σημαντικό είναι ότι θα είμαστε συνεχώς σε διάλογο, σε ανοικτή επικοινωνία με την κοινωνία των πολιτών, σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία ώστε να προωθηθούν, να μπει σε ένα ορθό πλαίσιο η ισότητα, να περάσουμε τα μηνύματα ότι όταν υπάρχει ισότητα των φύλων μιλούμε για πιο δυνατή οικονομία και πιο υγιή κοινωνία με θετικά αποτελέσματα όχι μόνο στις γυναίκες, στους άνδρες και στα παιδιά μας για να ζούμε ελεύθερα μακριά από τα στερεότυπα και οποιεσδήποτε προκαταλήψεις», κατέληξε.