O αντίκτυπος της κλιματικής κρίσης στα φύλα

Για να αντιμετωπίσουμε πραγματικά την κλιματική κρίση, πρέπει να ενισχύσουμε τη σοφία και τη γνώση όσων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και ήταν πρωτοπόροι σε θέματα περιβάλλοντος, με λύσεις που θα προέλθουν μέσα από διεθνή συνεργασία και χρηματοδότηση, τόνισε την Τετάρτη, στη Λευκωσία, η Salma Al Nims, ανώτερη λειτουργός κοινωνικών υποθέσεων του τομέα έμφυλης δικαιοσύνης, πληθυσμού και συμπεριληπτικής ανάπτυξης της οικονομικής και κοινωνικής επιτροπής για τη δυτική Ασία στον ΟΗΕ.

Η κ. Al Nims βρέθηκε στην Κύπρο για το συνέδριο «Κλιματική και ενεργειακή κρίση: ο αντίκτυπος στην ισότητα των φύλων» που διοργάνωσαν από κοινού τα γραφεία των Επιτρόπων Ισότητας των Φύλων και Περιβάλλοντος, με τη συμμετοχή αξιωματούχων Υπουργείων και Υφυπουργείων, εκπροσώπων κομμάτων, της Αστυνομίας, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων οργανωμένων συνόλων και θεσμών.

Η αξιωματούχος των ΗΕ τόνισε στην ομιλία της ότι μόνο ακούγοντας πραγματικά όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή μπορούμε να σφυρηλατήσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για όλους.

Σημειώνοντας ότι οι γυναίκες, οι αγρότες και οι γηγενείς κοινότητες ήταν οι πρώτοι ακτιβιστές για το περιβάλλον, τόνισε πως η τοπική γνώση και η σοφία των γυναικών της βάσης, είναι ζωτικής σημασίας για αποτελεσματικές και βιώσιμες περιβαλλοντικές λύσεις.

Ανέφερε ότι οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης και η ενεργειακή κρίση εντείνονται εξαιτίας των συγκρούσεων, με πιο πρόσφατη την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, όπου τα ΗΕ εκτιμούν πως υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην περιοχή 50.000 έγκυες γυναίκες από τις οποίες οι 5.522 αναμένεται να γεννήσουν τον επόμενο μήνα και δεν έχουν καμία πρόσβαση σε ασφαλή τοκετό.

Είπε επίσης ότι οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης εντείνουν την ευαλωτότητα των γυναικών στη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη φυλετική βία, αναφέροντας, παράλληλα, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε καταστροφικές επιπτώσεις στις γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ των φύλων και αυξάνοντας τα ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας, υποσιτισμού και ενεργειακής φτώχειας.

Η αξιωματούχος του ΟΗΕ τόνισε, ωστόσο, ότι μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, οι γυναίκες δεν είναι απλώς θύματα, είναι ταυτόχρονα και ισχυροί παράγοντες αλλαγής.

«Οι μοναδικές γνώσεις και δεξιότητες των γυναικών είναι κρίσιμες για τις στρατηγικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής. Από τις βιώσιμες γεωργικές πρακτικές μέχρι την κοινοτική οργάνωση για την ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστροφών, οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας ανθεκτικών κοινοτήτων», τόνισε.

Ανέφερε ότι άν και αντιπροσωπεύουν το 48% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 22% του εργατικού δυναμικού του συμβατικού ενεργειακού τομέα και μόνο το 12% των ηγετικών θέσεων του και άρα η απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή κρίση πρέπει να είναι περιεκτική, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές και οι παρεμβάσεις ανταποκρίνονται στο φύλο και λαμβάνουν υπόψη τις μοναδικές ανάγκες και τα δυνατά σημεία των γυναικών.

Τόνισε την ανάγκη επένδυσης στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών, τη διασφάλιση της συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα κάτι όμως που προϋποθέτει ισχυρή διεθνή συνεργασία, όπως επεσήμανε.

Ανάγκη επιτάχυνσης της προώθησης της ισότητας των φύλων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, λέει η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων

Στον χαιρετισμό της, η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου, σημείωσε πως για πρώτη φορά συζητείται, τουλάχιστον σε δημόσιο διάλογο, το συγκεκριμένο θέμα και πρόσθεσε πως είναι αναγκαίο κάθε πολιτική και μέτρο που λαμβάνουμε να απευθύνεται τόσο στους άντρες, όσο και στις γυναίκες.  

Αναφέρθηκε στη νέα Εθνική Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2024-26, στην οποία περιλαμβάνονται μελέτη για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές της ενέργειας και δημιουργία προγραμμάτων χρηματο-οικονομικής αλλά και ψηφιακής εκπαίδευσης για τις γυναίκες της υπαίθρου.

Η Επίτροπος είπε επίσης ότι η Κύπρος έχει προχωρήσει, μαζί με άλλες χώρες, στην υπογραφή δέσμευσης για Δίκαιες Μεταβάσεις και Δράση για το Κλίμα που να ανταποκρίνεται στην ισότητα των φύλων (Gender Responsive Just Transitions and Climate Action Partnership Pledge), με στόχο την προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, αφού με αυτό τον τρόπο μπορούν οι δράσεις και οι πολιτικές να είναι έμφυλες.

Επίτροπος Περιβάλλοντος: Η έμφυλη ισότητα και η προστασία του περιβάλλοντος να εφαρμόζονται οριζόντια

Η Μαρία Παναγιώτου, Επίτροπος Περιβάλλοντος, είπε πως η έμφυλη ισότητα και η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να εφαρμόζονται οριζόντια, σε κάθε πτυχή και έκφανση της καθημερινότητάς μας. Ανέφερε ότι έχει ήδη καταγραφεί μετρήσιμα ο αντίκτυπος της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης στην ισότητα των φύλων και ότι οι επιπτώσεις εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους από τον αυξημένο κίνδυνο για την υγεία λόγω ασθενειών που σχετίζονται με το κλίμα, μέχρι την αυξημένη οικονομική ευπάθεια, ιδιαίτερα σε φτωχές ή αγροτικές περιοχές.

Επίσης, οι γυναίκες σε πολλές κοινωνίες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πόρους και ευκαιρίες, γεγονός που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ικανότητά τους να συμμετέχουν σε αποφάσεις που επηρεάζουν το περιβάλλον. Επιπρόσθετα, η ανισότητα στην κατανομή τόσο των πόρων όσο και των οφελών από τη βιώσιμη ανάπτυξη, είναι συχνά προβληματική, επεσήμανε.

Η Επίτροπος είπε ότι οι γυναίκες πρέπει να έχουν ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων, όπου καταρτίζονται οι πολιτικές και οι στρατηγικές, ώστε η άποψη, οι εμπειρίες και γνώσεις τους να διαμορφώνουν τις στρατηγικές που υιοθετούνται.

Εκπρόσωπος Υπ. Γεωργίας

Εκ μέρους του Υπουργού Γεωργίας η εκπρόσωπός του Ευτυχία Ιωάννου ανέφερε ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι συνήθως πιο ευάλωτες στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και αντιμετωπίζουν επιπλέον προκλήσεις, καθώς λόγω της ανάγκης μετανάστευσης ή μετακίνησης εξαιτίας της κρίσης, καθίστανται και πιο ευάλωτες σε κακοποίηση.

Ανέφερε, επίσης, ότι επειδή οι γυναίκες είναι συνήθως οι παροχείς τροφής και φροντίδας στα παιδιά τους, ειδικά στις αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες, δαπανούν περισσότερο χρόνο για προμήθεια νερού, για καλλιέργεια χωραφιών και για φροντίδα της οικογένειας, και έτσι όταν οι πόροι αυτοί ελαχιστοποιούνται, το φορτίο για αυτές εντείνεται. Αναφέρθηκε σε στοιχεία του ΟΗΕ σύμφωνα με τα οποία το 80% όσων εκτοπίζονται, λόγω της κλιματικής κρίσης είναι γυναίκες και παιδιά, μια δυσανάλογη επίπτωση, όπως τόνισε.

Η κ. Ιωάννου αναφέρθηκε και στην ανισότητα στην εκπαίδευση και σε τομείς απασχόλησης για τις γυναίκες, εξαιτίας των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Είπε, όμως, ότι επειδή οι γυναίκες συνήθως μένουν στα σπίτια για την φροντίδα των παιδιών και της οικογένειάς τους χρησιμοποιούν λιγότερα τα μέσα μαζικής μεταφοράς και άρα βοηθούν στη μείωση των εκπομπών άνθρακα σε αντίθεση με τους άνδρες.

Παράλληλα στην ομιλία της αναφέρθηκε και στην εισαγωγή της διάστασης του φύλου στην πολιτική ζωή στην Κύπρο και στις ενέργειες της Κυβέρνησης για τους βιώσιμους στόχους που έθεσε ο ΟΗΕ. Είπε ότι μόνο με ολοκληρωμένη προσέγγιση και ανθεκτικότητα που περιλαμβάνει προαγωγή της ισότητας των φύλων θα πετύχουμε σημαντικά οφέλη και στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Οι πολιτικές μας να ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτών που θέλουμε να βοηθήσουμε, τονίζει η Πρόεδρος της ΑΚΤΗΣ

Η  Δρ Ξένια Λοϊζίδου, Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Έρευνας και Μελετών "Ακτή" τόνισε την ανάγκη οι όποιες πολιτικές εφαρμόζονται, να ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτών που θέλουμε να βοηθήσουμε.

Στην ομιλία της σημείωσε πως μόλις πρόσφατα εντάχθηκε το θέμα της ισότητας των φύλων και της κλιματικής κρίσης στην πολιτική ατζέντα, αναφέροντας ότι συχνά δεν μιλάμε για τέτοια θέματα, γιατί ενδεχομένως να θεωρούμε ότι δεν μας αγγίζουν και δεν μας αφορούν. Σύμφωνα με την κ. Λοϊζίδου, συχνά θεωρούμε ότι το κλίμα και το φύλο είναι ζητήματα που αφορούν μόνο την Αφρική ή την Ασία αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Αναφέρθηκε στην ανάγκη να ενισχύονται ισότιμα οι τρεις άξονες της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος και μίλησε και για τις επιπτώσεις της κρίσης για την Κύπρο που αντιμετωπίζει μεγάλες περιόδους ξηρασίας από Απρίλη ως Νοέμβριο, κάτι που οδηγεί σε απερήμωση, συχνότητα καταιγίδων και έντονες βροχοπτώσεις, μεγάλες θαλασσοταραχές και σκόνη. Ανέφερε ότι δεν έχει γίνει μελέτη για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας στην Κύπρο, ούτε και έρευνα για τη σκόνη από τις εμπόλεμες ζώνες.

Η κ. Λοϊζίδου είπε ότι λόγω της απερήμωσης τα εδάφη μας χάνουν την δυνατότητα να παράξουν, ότι το 60% των εδαφών της Κύπρου είναι σε συνθήκες απερήμωσης και πως σε διεθνές επίπεδο αυτό αφορά το 11,6% των εδαφών του πλανήτη.

Είπε ακόμη ότι το 1990 εκριζώθηκε το 38% των αμπέλων μας με κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο.  Ανέφερε, επίσης, ότι λόγω των πρόσφατων πυρκαγιών σε Αρακαπά και Διερώνα πολλές οικογένειες έχασαν το εισόδημά τους και μετακινήθηκαν σε Λευκωσία και Λεμεσό.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η Πρόεδρος της ΑΚΤΗΣ τόνισε την ανάγκη οι μηχανικοί και οι επιστήμονες να εμπλακούν για προώθηση λύσεων, καθώς και την ανάγκη προώθησης της καινοτομίας.

Είπε επίσης ότι οι ποικιλότητα πρέπει να εφαρμόζεται και στα ανθρώπινα συστήματα.

Στο δεύτερο μέρος του συνεδρίου έγιναν παρουσιάσεις από ειδικούς επιστήμονες και ακαδημαϊκούς σε θέματα όπως παραγωγή τροφίμων σε συνθήκες κρίσης, ενεργειακής επάρκεια και βιώσιμη ανάπτυξη. Ακολούθησαν προβολή ταινίας μικρού μήκους με τίτλο «She changes climate» και συζήτηση.