Ματιά στις διατροφικές συνήθειες των Ελληνοκυπρίων

Η παραδοσιακή λιτή διατροφή των Κυπρίων ήταν ταυτόχρονα  ισορροπημένη ενώ είχε ένα πλούσιο γαστρονομικό περιεχόμενο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα εργασίας που παρουσιάστηκαν την περασμένη Τρίτη σε εκδήλωση του Κυπριακού Οργανισμού Μεσογειακής Διατροφής με τίτλο» «Αειφορική Μεσογειακή Διατροφή».

Σύμφωνα με παρουσίαση της κλινικής διαιτολόγου-διατροφολόγου, Βάνας Γιάγκου με τίτλο « Tο πλουσιοπάροχο πρόσωπο της λιτότητας: Γευματικές συνήθειες και παραδοσιακά προϊόντα διατροφής της Κύπρου», η παραδοσιακή διατροφή των Κυπρίων, βασιζόταν σε έναν μεγάλο βαθμό στις παραγωγικές διαδικασίες των ίδιων των νοικοκυριών και στα τοπικά προϊόντα της κάθε περιοχής, ενώ προσαρμοζόταν επίσης στις κλιματολογικές ιδιαιτερότητες και ακολουθούσε τον κύκλο της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας της κάθε περιοχής.

Τόνισε ότι από περιοχή σε περιοχή οι διαφοροποιήσεις είναι σημαντικές, ενώ τα γεύματα διέφεραν επίσης ως προς τη χρονική τους τοποθέτηση, κυρίως ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις, αλλά πολλές φορές και μεταξύ των δύο φύλων.

Αναπτύχθηκε εφευρετική κουζίνα

«Κάτω από την πίεση για τακτική αποχή από το κρέας, αλλά συχνά και από το ελαιόλαδο, αναπτύχθηκε μια εφευρετική κουζίνα με πολλές παραλλαγές φαγητών βασισμένων σε όσπρια, άγρια χόρτα, ξηρούς καρπούς και λαχανικά», τόνισε.

Σύμφωνα με την κ. Γιάγκου, στις γευματικές συνήθειες των Ελληνοκυπρίων αποκρυσταλλώνονται πρακτικές που σαφώς συνδέονται με τους διαιτητικούς περιορισμούς της Εκκλησίας.

Διαπιστώνεται για παράδειγμα ότι στο χωράφι οι χωρικοί συμπλήρωναν πολλές φορές το τυπικό γεύμα που αποτελείτο από ψωμί κι ελιές, με σύκα, σταφίδες, μάτσιες και ξηρούς καρπούς, μια πρακτική που ταίριαζε στη νηστεία, ενώ τις ημέρες της νηστείας καταναλώνονταν και εποχικά φρούτα.

Ξεχωριστός ρόλος οσπρίων

Όπως υπογράμμισε, ξεχωριστό ρόλο στη διατροφή των Κυπρίων είχαν τα όσπρια, τα οποία είναι αναπόσπαστο κομμάτι όχι μόνο της κυπριακής, αλλά και της ευρύτερης μεσογειακής κουζίνας.

Πρόσθεσε ότι για τους ασθενέστερους οικονομικά χωρικούς, τα όσπρια αποτελούσαν πρώτιστη πηγή πρωτεΐνης και σημαντική πηγή πολλών άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Αντίστοιχα και στην Κύπρο, ανέφερε, τα όσπρια –με κυρίαρχα τα κουκιά– αποτελούσαν την πρώτιστη πηγή διαιτητικής πρωτεΐνης.

Επεσήμανε εντούτοις ότι η σημασία των οσπρίων σταδιακά περιορίσθηκε κατά πολύ μετά το 1960, οπότε και σημειώθηκε μια σημαντική μείωση της κατανάλωσής τους στην Κύπρο.

«Τα όσπρια είναι τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες που παρέχουν υδατάνθρακες βραδείας απορρόφησης. Συμπληρώνοντας τα όσπρια με δημητριακά, κόνδυλους και ελαιούχους καρπούς, οι Κύπριοι χωρικοί εξασφάλιζαν πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, πιθανόν εφάμιλλη με τη ζωική», επεσήμανε.

Σημαντική η συμπληρωματικότητα πρώτων υλών

Η ειδικός υποστήριξε ακόμη ότι οι μαγειρικοί συνδυασμοί που καταγράφονται στις λαογραφικές πηγές για τα κουκιά, όπως μαζί με φρέσκα αμύγδαλα ή με κολοκάσι, είναι μερικά μόνο παραδείγματα για το πώς η θρεπτική αξία των γευμάτων που κατανάλωναν μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της συμπληρωματικότητας των πρώτων υλών.

Σημείωσε επίσης ότι καταναλωνόταν μια ποικιλία εποχικών φρούτων, ενώ, το σταφύλι ειδικότερα κατείχε σημαντική θέση στο διαιτολόγιο τους.

Όπως υπογράμμισε η κ. Γιάγκου, είναι ευρέως αποδεκτό ότι μια δίαιτα η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, οσπρίων & δημητριακών, μέτρια κατανάλωση ψαριού, γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως με τη μορφή τυριού), χαμηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων του, χαμηλή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών με αντίστοιχη υψηλή κατανάλωση μονοακόρεστων και μέτρια πρόσληψη αλκοόλ (κυρίως με τη μορφή κρασιού) μαζί με τα γεύματα, έχει συσχετισθεί με μείωση της συχνότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της στεφανιαίας καρδιακής νόσου και της αθηροσκλήρωσης.

«Η διατροφή των Κυπρίων είχε τα ανωτέρω χαρακτηριστικά. Εξαίρεση αποτελεί η κατανάλωση ψαριού που φαίνεται ότι ήταν σπάνια», υπέδειξε.

Οι λίγες αναφορές που γίνονται στο ψάρι αφορούν σε συντηρημένες μορφές, κυρίως της ρέγγας, επεσήμανε, ενώ στις παράλιες περιοχές, η κατανάλωση ψαριών ήταν συχνότερη.

Ξεχωριστή θέση κατέχει η μεσογειακή διατροφή

Σύμφωνα με την ειδικό, η δίαιτα των πληθυσμών που κατοικούν τις βόρειες ακτές της Μεσογείου, κατέχει ξεχωριστή θέση στην επιστημονική βιβλιογραφία και έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον του ιατρικού κόσμου χάρη στην εξαιρετικά χαμηλή θνησιμότητα από καρδιαγγειακή νόσο, με την οποία έχει συσχετιστεί.

Της Γεωργίας Χαννή