Λοιμώξεις από τρόφιμα: Mέτρα για αποφυγή τους

Οι τροφιμογενείς λοιμώξεις είναι οι λοιμώξεις που προκαλούνται από την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή νερού. Είναι συνήθως μολυσματικές ή τοξικές και προκαλούνται από βακτήρια, ιούς, παράσιτα ή χημικές ουσίες που εισέρχονται στο σώμα μέσω μολυσμένων τροφίμων. Έχουν καταγραφεί περισσότερες από 250 διαφορετικές τροφιμογενείς λοιμώξεις στο κόσμο.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπολογίζεται ότι 600 εκατομμύρια (σχεδόν 1 στους 10 ανθρώπους στον κόσμο) αρρωσταίνουν μετά την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων και 420.000 πεθαίνουν κάθε χρόνο.

Σκοπός της εκστρατείας #EUChooseSafeFood που υλοποιείται φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) και τα κράτη μέλη της ΕΕ, είναι η ενημέρωση των καταναλωτών για το πώς τα τρόφιμα διατηρούνται ασφαλή και πώς μπορούν να προστατεύσουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους από πιθανούς κινδύνους τροφιμογενών νόσων ακολουθώντας βασικές πρακτικές υγιεινής τροφίμων.

Στην εκστρατεία από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμμετέχουν το Γενικό Χημείο του Κράτους, οι Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με τους Κτηνιατρικούς Λειτουργούς Πόπη Κυριακίδου και Σάββα Γεννάρη, η συχνότητα εμφάνισης των τροφιμογενών λοιμώξεων έχει μειωθεί αρκετά κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών και  αυτό οφείλεται στις μεθόδους επεξεργασίας των τροφίμων, όπως είναι η παστερίωση του γάλακτος και η κονσερβοποίηση των τροφίμων, οι οποίες οδήγησαν στην μείωση μέχρι και εξάλειψη αρκετών γνωστών τροφιμογενών λοιμώξεων που υπήρχαν τα παλαιότερα χρόνια αλλά κυρίως στη διατήρηση των καλών συνθηκών υγιεινής τόσο κατά την παρασκευή, συντήρηση, έκθεση προς πώληση και διατήρηση τους.

Τα είδη των τροφιμογενών λοιμώξεων 

Η πιο γνωστή τροφιμογενής λοίμωξη είναι η Σαλμονέλωση, η οποία προκαλείται από το βακτήριο της Salmonella. Η μετάδοση του βακτηρίου μπορεί να πραγματοποιηθεί: από άνθρωπο σε άνθρωπο (ασθενείς ή φορείς), από προϊόντα ζωικής προέλευσης που προέρχονται από μολυσμένα ζώα, από τρόφιμα που επιμολύνονται κατά τη διάρκεια της παραγωγής, επεξεργασίας ή συντήρησής τους, καθώς και από μολυσμένο νερό ή αντικείμενα που χρησιμοποιούμε κατά την ετοιμασία του φαγητού τα οποία δεν έχουν καθαριστεί σωστά.

 Ύποπτα τρόφιμα για σαλμονέλα είναι τα αυγά ή οτιδήποτε περιέχει νωπό αυγό, το νωπό κρέας πουλερικών, ωμά κρεατοπαρασκευάσματα με κιμά και τα άπλυτα φρέσκα λαχανικά. Οι σαλμονελώσεις έχουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης το καλοκαίρι επειδή το βακτήριο έχει την ιδιότητα της άμεσης προσαρμογής σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών συνθηκών.

Μια άλλη πολύ συνηθισμένη τροφιμογενής λοίμωξη είναι η Καμπυλοβακτηριδιάση, η οποία προκαλείται από το Καμπυλοβακτηρίδιο (Campylobacter). Το Καμπυλοβακτηρίδιο διαβιώνει στο εντερικό σύστημα άγριων και παραγωγικών ζώων όπως είναι τα βοοειδή και τα πουλερικά και στη συνέχεια αποβάλλεται στο περιβάλλον μέσω των περιττωμάτων τους. Επομένως πιθανές πηγές μόλυνσης από το συγκεκριμένο βακτήριο είναι το μη παστεριωμένο γάλα, τα μη καλά ψημένα πουλερικά, καθώς και τα επιφανειακά νερά μολυσμένα από κόπρανα ζώων.

Τέλος, η λιστερίωση οφείλεται στο βακτήριο της Listeria monocytogenes το οποίο είναι ένα πολύ ανθεκτικό βακτήριο, τόσο σε χαμηλές, όσο και σε υψηλές θερμοκρασίες και η μετάδοση του γίνεται από επιμολυσμένα έτοιμα προς κατανάλωση, για παράδειγμα καπνιστά ψάρια, αλλαντικά και γαλακτοκομικά προϊόντα (ειδικά μαλακά τυριά που παρασκευάζονται από μη παστεριωμένο γάλα).

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, τροφιμογενείς λοιμώξεις προκαλούνται και από ιούς όπως για παράδειγμα ο νοροϊός που είναι πολύ μεταδοτικός και εξαπλώνεται πολύ εύκολα και γρήγορα με διάφορους τρόπους. Είναι πιθανόν να  μολυνθούμε με νοροϊό μέσω άμεσης επαφής με κάποιον που νοσεί, είτε κατά τη φροντίδα του,  είτε με την κοινή χρήση φαγητού ή σκευών φαγητού ή την κατανάλωση τροφής που χειρίζεται αυτός. Επιπλέον μπορεί να μολυνθούμε τρώγοντας τρόφιμα ή πίνοντας υγρά που είναι μολυσμένα με νοροϊό ή ακόμα αγγίζοντας επιφάνειες ή αντικείμενα μολυσμένα με νοροϊό, χωρίς να πλύνουμε τα χέρια μας, πριν την κατανάλωση τροφίμων.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Μέτρα για την αποφυγή πρόκλησης τροφιμογενών νοσημάτων :

• Toποθέτηση των τροφίμων στο ψυγείο σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την αγορά τους για να μην υπάρξει αλλοίωση. Η ψύξη επιβραδύνει την ανάπτυξη των μικροβίων και την αλλοίωση τους.
• Τα τρόφιμα πρέπει να μαγειρεύονται επαρκώς, σαν γενική αρχή η θερμοκρασία στο κέντρο των τροφίμων πρέπει να φτάνει τους 70°C για 2 λεπτά.
• Τα νωπά κρέατα θα πρέπει να τοποθετούνται στο κάτω μέρος του ψυγείου, σε κλειστό δοχείο ή συσκευασία, και ξεχωριστά από τα λαχανικά ή έτοιμα για κατανάλωση τρόφιμα, ώστε στη περίπτωση που υπάρξει διαρροή υγρών να μην επιμολυνθούν τα υπόλοιπα τρόφιμα.
• Τα αυγά πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο σε κλειστό δοχείο ή αυγοθήκη για να αποφεύγεται η μεταφορά της σαλμονέλας μέσω του αέρα.
• Για να παραταθεί ο χρόνος διατήρησης των τροφίμων στο ψυγείο πρέπει η θερμοκρασία του ψυγείου να ρυθμίζεται σε χαμηλά επίπεδα μεταξύ 2-4^°C.
• Τοποθέτηση των τροφίμων με τέτοιο τρόπο στο ψυγείο ώστε να κυκλοφορεί άνετα ο ψυχρός αέρας μεταξύ τους και να μην ανοιγοκλείνει συχνά η πόρτα του ψυγείου.
• Χρήση ξεχωριστών σκευών/σανίδων κοπής για το χειρισμό ωμού κρέατος/θαλασσινών και φρέσκων λαχανικών.
• Απολύμανση της επιφάνεια εργασίας και πλύσιμο των χεριών/αλλαγή γαντιών μετά το χειρισμό ωμού κρέατος/θαλασσινών.
• Τα κατεψυγμένα λαχανικά που δεν θεωρούνται έτοιμα προς κατανάλωση (π.χ. καλαμπόκι) πρέπει να ψήνονται επαρκώς.
• Δεν τρώμε ή παίζουμε (τα παιδιά) με αλεύρι, ωμό ζυμάρι ή χυλό παναρίσματος.
• Το ψημένο φαγητό δεν αφήνεται σε θερμοκρασία δωματίου για περισσότερες από 2 ώρες, μετά που έχει κρυώσει.
• Οι καταναλωτές να διαβάζουν πολύ καλά τις ετικέτες που υπάρχουν στη συσκευασία των τροφίμων για να παρακολουθούν τις ημερομηνίες παραγωγής και λήξης, τα συστατικά του τροφίμου καθώς τον τρόπο και χρόνο συντήρησης όπως και άλλες οδηγίες σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των τροφίμων.
• Τα καπνιστά ψάρια, τα αλλαντικά και άλλα συστατικά για σάντουιτς (π.χ. ρόστο χοιρινό ή κοτόπουλο) πρέπει να καταναλώνονται εντός λίγων ημερών μετά το άνοιγμα της συσκευασίας τους ή της αγοράς τους από το ντελικατέσεν.

Μ.Μ.