Η Δημοκρατία σε κρίση και ο ρόλος της Παιδείας

Την εισαγωγή μαθήματος Πολιτικής Αγωγής στο σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα, θα εξετάσουν οι αρμόδιες αρχές εντός του έτους, όπως αναφέρθηκε σε ανοικτή συζήτηση που πραγματοποιήθηκε χθες στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Την συζήτηση διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Πτυχιούχων Πολιτικής Επιστήμης (ΣΥ.ΠΟΛΕ) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, με τη συμμετοχή της υπουργού Παιδείας Αθηνάς Μιχαηλίδου, του βουλευτή του ΔΗΚΟ και προέδρου της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας, Παύλου Μυλωνά και του Αναπληρωτή Καθηγητή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Γιάννου Κατσουρίδη.

Η συζήτηση έφερε τον τίτλο, «Η Δημοκρατία σε Κρίση: Ο ρόλος της Παιδείας» και βασίστηκε σε έρευνες που διεξήχθησαν σε διάφορες χώρες, οι οποίες δείχνουν ότι η Δημοκρατία συρρικνώνεται, με τους πολιτικούς θεσμούς και αξιωματούχους να αμφισβητούνται, καθώς δεν μπορούν να δώσουν τις κατάλληλες απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα.

Βασικός στόχος ήταν να εξεταστεί ο ρόλος της παιδείας και η διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικού συστήματος ως ανάχωμα στην περαιτέρω διάβρωση της Δημοκρατίας, μέσω της ενθάρρυνσης διαλόγου της πολιτείας με την κοινωνία και την ενίσχυση της έννοιας του ενεργού πολίτη, με ιδιαίτερη έμφαση στο ενδεχόμενο εισαγωγής στο σχολικό πρόγραμμα, του μαθήματος της Πολιτικής Αγωγής.

Εντός του έτους θα εξεταστεί εισαγωγή μαθήματος Πολιτικής Αγωγής

Ανοίγοντας τη συζήτηση, η Υπουργός Παιδείας Αθηνά Μιχαηλίδου σημείωσε πως υπάρχει κρίση αξιών στην σημερινή κοινωνία με τις επικίνδυνες τάσεις των ακραίων απόψεων να καλπάζουν, και πως χρειάζεται να γίνει ενδυνάμωση των πολιτών και διαπαιδαγώγηση τους με αρχές.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Υπουργού το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο είναι αρκετά ακριβό για τα αποτελέσματα που φέρνει, ενώ υπέδειξε την ανάγκη να δοθεί έμφαση σε αποτελεσματικά προγράμματα που να ενισχύουν την κριτική σκέψη και ιδιαίτερα στην Πολιτική Αγωγή.

Η κ. Μιχαηλίδου αναφέρθηκε στους λόγους για τους οποίους δεν διδάσκεται το μάθημα της Πολιτικής Αγωγής (ή τουλάχιστον όχι στον επαρκή του βαθμό) στα σχολεία. Όπως είπε, αυτοί έχουν να κάνουν κυρίως με το αυστηρό ωρολόγιο πρόγραμμα που δεν αφήνει περιθώριο στο να εισαχθούν νέα μαθήματα, αλλά και με τις αντιστάσεις ομάδων συμφερόντων του τομέα της παιδείας, απέναντι στην οποιαδήποτε αλλαγή.

Σύμφωνα με την Υπουργό το ζήτημα της εισαγωγής του μαθήματος της Πολιτικής Αγωγής θα εξεταστεί κυρίως στο δεύτερο μισό του 2025.

Αισιοδοξία παρά τις αντιστάσεις στην αλλαγή

Ακολούθως σημείωσε πως υπάρχει αισιοδοξία για το μέλλον, καθώς αξιοποιήθηκαν κονδύλια για προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης, αφαιρέθηκε περιττή ύλη, άλλαξε το σύστημα αξιολόγησης των μαθητών με ένταξη εργασιών και projects πέραν των εξετάσεων και πρόκειται να εφαρμοστεί νέο σύστημα αξιολόγησης και υποχρεωτικής επιμόρφωσης των διδασκόντων.

Ωστόσο, τονίστηκε ότι προκειμένου να φανούν αποτελέσματα χρειάζεται χρόνος, καθώς και να καμφθούν οι αντιστάσεις των αρμοδίων που θέτουν εμπόδια στην οποιαδήποτε αλλαγή.

Ταυτόχρονα, τονίστηκε η ανάγκη καλλιέργειας ήθους, κάτι το οποίο όπως υπογραμμίστηκε δεν αποτελεί ευθύνη μόνο του σχολείου.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η Υπουργός ανέφερε πως η διαβούλευση και η δημοσίευση για εφαρμογή της οποιασδήποτε πρότασης είναι υποχρεωτική και πως εφαρμόζεται σε έναν βαθμό το ερωτηματολόγιο αντίκτυπου.

Ρόλος της παιδείας η δημιουργία «χρήσιμων πολιτών»

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Παιδείας Παύλο Μυλωνά, είναι σημαντικό να προσδιοριστεί το γιατί βρίσκεται σε κρίση η Δημοκρατία, με τον ίδιο να εκφράζει την εκτίμηση ότι η παγκοσμιοποίηση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απειλή διάβρωσης των συλλογικοτήτων.

«Είναι πιο ωφέλιμο», σύμφωνα με τα λεγόμενα του κυρίου Μυλωνά, «να κατανοηθεί το από πού προέρχονται οι εν λόγω αντιδημοκρατικές τάσεις, παρά μόνο να καταδικάζονται και να φιμώνονται, διότι μόνο έτσι μπορούν να γίνουν αντιληπτά τα αίτια».

Όσον αφορά το ζήτημα της Πολιτικής Αγωγής δήλωσε πως η Επιτροπή το συζητά, καθώς είναι απαραίτητη για την δημιουργία «χρήσιμων πολιτών».

Ο κ. Μυλωνάς παρατήρησε επίσης, αντίσταση στην αλλαγή λόγω συμφερόντων, αναγνωρίζοντας πως γίνονται ενέργειες προς την σωστή κατεύθυνση, οι οποίες όπως είπε, δεν είναι αρκετές.

Υπέδειξε πως χρειάζεται αλλαγή στην νοοτροπία ότι «η επιτυχία είναι πλούτος», υποστηρίζοντας πως η τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη άφησε πίσω την πνευματική παιδεία. Παράλληλα, υπέδειξε ότι ο ρόλος της οικογένειας είναι αρκετά σημαντικός στην ανάπτυξη κοινωνικά σκεπτόμενων πολιτών.

Υλική υποστήριξη της Παιδείας και αλλαγή κουλτούρας

Η συζήτηση για το θέμα της κρίσης στην Δημοκρατία γίνεται αργοπορημένα, σύμφωνα με τον           Δρ. Γιάννο Κατσουρίδη ο οποίος δήλωσε πως βρισκόμαστε στην φάση της Δημοκρατική οπισθοδρόμησης, που ξεκίνησε από την δεκαετία του 1990, με την επάνοδο του αυταρχισμού ακόμη και σε φιλελεύθερα δημοκρατικά κράτη, σημειώνοντας χαρακτηριστικά, πως τα φαινόμενα «Τράμπ» δεν εμφανίζονται από το πουθενά.

Ακολούθως, δήλωσε πως υπάρχουν δύο μέθοδοι αντιμετώπισης του προβλήματος, ο «υλιστικός», δηλαδή μέσω επενδύσεων στην Παιδεία και αλλαγή της νεοφιλελεύθερης κερδοσκοπικής προσέγγισης που προωθείται και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η «αλλαγή κουλτούρας», κάτι το οποίο θα πάρει χρόνο.

Διαπίστωσε παράλληλα, πρόβλημα κατανόησης βασικών εννοιών από μαθητές που προέρχονται από την δημόσια εκπαίδευση, τονίζοντας την ανάγκη εισαγωγής του μαθήματος της Πολιτικής Αγωγής, το οποίο να διδάσκεται από ειδικούς Πολιτικούς Επιστήμονες, αντί Φιλόλογους.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο κ. Κατσουρίδης χαρακτήρισε θετικό το γεγονός ότι η Υπουργός προέρχεται από τον κλάδο της παιδείας και πως μπορεί να αντιληφθεί τις δυσκολίες, τα εμπόδια αλλά και τις λύσεις οι οποίες χρειάζεται να εφαρμοστούν, υπογραμμίζοντας πως χρειάζεται η συναίνεση των αρμοδίων και η θεσμική προστασία του έργου της αναβάθμισης της παιδείας.

Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι υπάρχει ακόμη η ανάγκη της παραταξιακής συμμετοχής στα κοινά, καθώς παρόλα τα προβλήματα τους διαδραματίζουν ένα θετικό ρόλο στην συμμετοχή των νέων στα κοινά, και η ανάγκη ενίσχυσης θεσμών όπως τα Μαθητικά Συμβούλια και η Παιδοβουλή. Ωστόσο, σημείωσε, χρειάζεται ισορροπία μεταξύ της απάθειας και του υπερβολικού ακτιβισμού.