Δρ Μηνά: Πίνουν λιγότερο αλκοόλ οι μαθητές

Σημαντική μείωση παρατηρήθηκε όσον αφορά τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως το αλκοόλ και η κάνναβη, ανάμεσα στην μαθητική κοινότητα, σύμφωνα με έρευνες της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ), αναφέρει ο πρόεδρος της Αρχής, Δρ Χρίστος Μηνά.

Σε συνέντευξή του στο YgeiaWatch, ο Δρ Μηνά αναφέρει ότι βάσει ερευνών της ΑΑΕΚ, παρατηρείται σημαντική μείωση στο ποσοστό των μαθητών ηλικίας 15-16 ετών που ανέφεραν κατανάλωση αλκοόλ κατά τις τελευταίες 30 μέρες (57%). Παρόλα αυτά, όμως, το ποσοστό αυτό ξεπερνά κατά 10% το μέσο όρο της έρευνας.

Όπως ανέφερε, ενδεικτικά, σε ό,τι αφορά την υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, δηλαδή κατανάλωση πέντε ή περισσότερων ποτών σε μια περίσταση κατά τον τελευταίο μήνα, παρατηρείται σημαντική μείωση σε σχέση με την προηγούμενη σειρά της έρευνας (37%, σε σχέση με 50% το 2015).

Όσον αφορά την κάνναβη, σημειώνει ότι παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές (9%). Εντούτοις, σε σχέση με το μέσο όρο της έρευνας, η χρήση κάνναβης στην Κύπρο από μαθητές βρίσκεται σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα από τις υπόλοιπες χώρες, ενώ η χρήση άλλων ουσιών βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα.

Σύμφωνα με τον Δρ Μηνά, οι ποινές που επιβάλλονται στην Κύπρο για τα αδικήματα κατοχής ουσιών με σκοπό την προμήθεια, εισαγωγή, και εμπορία ελεγχόμενων ουσιών είναι από τις πιο αυστηρές ποινές που επιβάλλονται σε όλη την Ευρώπη. «Παρόλα αυτά, η διαταραχή της εξάρτησης δεν αποτελεί εγκληματική συμπεριφορά και τα άτομα που επηρεάζονται από διαταραχές της χρήσης ουσιών δεν θα έπρεπε να τιμωρούνται», προσθέτει.

Παρέμβαση γονέων με αποτελεσματική επικοινωνία και πειθαρχία 

Ερωτηθείς πώς θα μπορούσαν να συμβάλουν οι γονείς των μαθητών ως προς την πρόληψη και αντιμετώπιση της χρήσης αυτών των ουσιών, ο Δρ Μηνά δήλωσε ότι οι παρεμβάσεις από τους γονείς εστιάζουν μόνο στην τροποποίηση συγκεκριμένων γονεϊκών πρακτικών, όπως η πειθαρχία και η αποτελεσματική επικοινωνία.

Σημείωσε ότι υπάρχει ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο πρόγραμμα για τους γονείς που αποσκοπεί στην πρόληψη σοβαρών συμπεριφορικών, συναισθηματικών και αναπτυξιακών προβλημάτων στα παιδιά ενισχύοντας τις γνώσεις, τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση των γονέων. 

Ακόμη, «το Υπουργείο Παιδείας είναι πάγιος συνεργάτης της Αρχής, και δίνει πρόσβαση τόσο σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το ίδιο το Υπουργείο και συντονίζονται από την ΑΑΕΚ, όσο και όπου χρειάζεται σε εξειδικευμένους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς (ΜΚΟ) που επιχορηγούνται από την ΑΑΕΚ για την εξυπηρέτηση του σχολικού πληθυσμού», αναφέρει.

Πληθώρα επιλογών για θεραπεία και αποτοξίνωση στην Κύπρο

Κληθείς να σχολιάσει εάν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές για θεραπεία και αποτοξίνωση στην Κύπρο, ο Δρ Μηνά δήλωσε ότι παρέχεται μια πληθώρα θεραπευτικών επιλογών στο νησί.

Συγκεκριμένα, στην παρούσα φάση, η ΑΑΕΚ αδειοδοτεί 33 Θεραπευτικά Κέντρα/ Δομές (14 κρατικά και 19 μη κρατικά).

Ανάμεσα στα Κέντρα αυτά συμπεριλαμβάνονται 4 Δομές Εφήβων & Οικογένειας (εκ των οποίων 1 εσωτερικής διαμονής), 3 Δομές Αποτοξίνωσης (εκ των οποίων 1 για την αποτοξίνωση από το αλκοόλ και τις νόμιμες ουσίες), 20 Δομές Απεξάρτησης για ενήλικες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χρήση ουσιών ή προβλήματα ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια (εκ των οποίων 3 εσωτερικής διαμονής), 5 Δομές Φαρμακευτικά υποβοηθούμενης θεραπείας με τη χρήση Υποκατάστατων ουσιών και ένα Κέντρο Άμεσης Πρόσβασης και Μείωσης της Βλάβης.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Παράλληλα, αναφέρει, η ΑΑΕΚ χρηματοδοτεί πλήρως τη λειτουργία δύο θεραπευτικών δομών για ανήλικους, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί μετά από διαδικασία καλέσματος για υποβολή προτάσεων προς χρηματοδότηση από την ΑΑΕΚ.

Της Ουρανίας Στυλιανού

Η συνέντευξη:

Ερ.:Τι δείχνουν τα στοιχεία για τη χρήση κάνναβης/ναρκωτικών ουσιών/αλκοόλ σε ενήλικες και εφήβους; Υπάρχει βελτίωση; 

Απ.: Βάσει ερευνών στις ΑΑΕΚ, παρουσιάζονται τα πιο κάτω στοιχεία:

Το 62% του γενικού πληθυσμού της Κύπρου έχει αναφέρει κατανάλωση αλκοόλ, κατά τον τελευταίο μήνα. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά το 4,2% του πληθυσμού. Παράλληλα, υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ (6+ αλκοολούχα ποτά σε μια περίσταση, κατά τον τελευταίο χρόνο), αναφέρθηκε από το 35,7% του πληθυσμού. Το ποσοστό του πληθυσμού που φαίνεται να αντιμετωπίζει πρόβλημα εξάρτησης από το αλκοόλ ανέρχεται στο 4.5%.

Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία χρήσης στο γενικό πληθυσμό (περίπου 14%, έστω και μια φορά στη ζωή), παρουσιάζοντας διαχρονική αύξηση. 

Σε ότι αφορά στις παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες, η χρήση έστω και μια φορά στη ζωή αναφέρθηκε από πολύ μικρό αριθμό ατόμων (κοκαΐνη από 1,8% του πληθυσμού, τα χάπια τύπου Έκσταση από 1,2% και οι αμφεταμίνες από 0,8%).

Παρόλη την αύξηση στη χρήση παράνομων ουσιών (ειδικά στις κάνναβης), σε σχέση με τη γενική κατάσταση στην Ευρώπη, η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης παράνομων ουσιών. 

Όσον αφορά στους μαθητές (ηλικίας 15-16 ετών), παρατηρείται σημαντική μείωση στο ποσοστό των μαθητών που ανέφεραν κατανάλωση αλκοόλ κατά τις 30 μέρες (57%).  Παρόλα αυτά, το ποσοστό αυτό ξεπερνά κατά 10% το μέσο όρο της έρευνας. Σε ό,τι αφορά την υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, δηλαδή κατανάλωση πέντε ή περισσότερων ποτών σε μια περίσταση κατά τον τελευταίο μήνα, παρατηρείται σημαντική μείωση αυτού του επικίνδυνου τρόπου κατανάλωσης σε σχέση με την προηγούμενη σειρά της έρευνας (37%, σε σχέση με 50% το 2015).

Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές (9%). Σε σχέση με το μέσο όρο της έρευνας, η χρήση κάνναβης στην Κύπρο από μαθητές βρίσκεται σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα από τις υπόλοιπες χώρες, ενώ η χρήση άλλων ουσιών βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα.

Ερ.: Υπάρχουν κατάλληλες υποδομές για θεραπεία και αποτοξίνωση; 

Απ.: Στην Κύπρο παρέχεται μια πληθώρα θεραπευτικών επιλογών. Συγκεκριμένα, στην παρούσα φάση, η ΑΑΕΚ αδειοδοτεί 33 Θεραπευτικά Κέντρα/ Δομές (14 κρατικά και 19 μη κρατικά). Ανάμεσα στα Κέντρα αυτά συμπεριλαμβάνονται 4 Δομές Εφήβων & Οικογένειας (εκ των οποίων 1 εσωτερικής διαμονής), 3 Δομές Αποτοξίνωσης (εκ των οποίων 1 για την αποτοξίνωση από το αλκοόλ και τις νόμιμες ουσίες), 20 Δομές Απεξάρτησης για ενήλικες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χρήση ουσιών ή προβλήματα ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια (εκ των οποίων 3 εσωτερικής διαμονής), 5 Δομές Φαρμακευτικά υποβοηθούμενης θεραπείας με τη χρήση Υποκατάστατων ουσιών και ένα Κέντρο Άμεσης Πρόσβασης και Μείωσης της Βλάβης.

Παράλληλα η ΑΑΕΚ χρηματοδοτεί πλήρως τη λειτουργία δύο Θεραπευτικών δομών για ανήλικους οι οποίες έχουν δημιουργηθεί μετά από διαδικασία καλέσματος για υποβολή προτάσεων προς χρηματοδότηση από την ΑΑΕΚ. Επίσης, η ΑΑΕΚ σε συνεργασία με την Αρχή Εποπτείας του Καζίνο , χρηματοδοτεί πλήρως τη λειτουργία του Πρόγραμμα Συμβουλευτικής και Απεξάρτησης από τα Τυχερά Παιχνίδια» στη Λεμεσό.

Ερ.: Πώς μπορούν οι γονείς να εκπαιδευτούν και να διαδραματίσουν ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών/τσιγάρου/αλκοόλ από τους ανήλικους/εφήβους; 

Απ.: Οι παρεμβάσεις για γονείς εστιάζουν μόνο στην τροποποίηση συγκεκριμένων γονεϊκών πρακτικών, όπως η πειθαρχία και η αποτελεσματική επικοινωνία.

Ενδεικτικά, ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο πρόγραμμα για τους γονείς αποσκοπεί στην πρόληψη σοβαρών συμπεριφορικών, συναισθηματικών και αναπτυξιακών προβλημάτων στα παιδιά ενισχύοντας τις γνώσεις, τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση των γονέων. 

Ερ.:Ποιες άλλες ενέργειες ή και συνεργασίες προωθεί η Αρχή για να πετύχει τους στόχους της; 

Απ.: Η ΑΑΕΚ ως οργανισμός, δραστηριοποιείται ταυτόχρονα σε επτά διαφορετικούς πυλώνες (Πρόληψη, Θεραπεία, Κοινωνική Υποστήριξη, Μείωση της Βλάβης, Μείωση της Προσφοράς, Έρευνα- Αξιολόγηση- Εκπαίδευση, Διεθνής Συνεργασία).

Σε όλους τους πυλώνες εφαρμογής συμπεριλαμβάνονται δράσεις που ανταποκρίνονται στις παράνομες ουσίες, τις νόμιμες ουσίες (όπως ο καπνός, το αλκοόλ, τα συνταγογραφούμενα φάρμακα) και την παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, εντός και εκτός Διαδικτύου.

Ερ.: Είναι ικανοποιητικό το νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση και τη θεραπεία από τις εξαρτήσεις ή πρέπει να γίνουν αλλαγές; 

Απ.: Το νομοθετικό πλαίσιο της Κύπρου αποτελείται από νομοσχέδια σχετικά τόσο με τις παράνομες όσο και τις νόμιμες ουσίες εξάρτησης (αλκοόλ, κάπνισμα). Αξίζει να σημειωθούν οι βασικές νομοθεσίες όπως: ο Περί Προλήψεως της Χρήσης και Διάδοσης Ναρκωτικών και Άλλων Εξαρτησιογόνων Ουσιών Νόμος (Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου) του 2017 που ρυθμίζει το ρόλο και τις αρμοδιότητες της ΑΑΕΚ, ο Περί Θεραπείας Κατηγορουμένων Χρηστών ή Ουσιοεξαρτημένων Νόμος του 2016 ο οποίος επιτρέπει την έκδοση διατάγματος θεραπείας αντί την επιβολή άλλης ποινής σε κατηγορούμενους που βρίσκονται ενώπιον των Επαρχιακών Δικαστηρίων και  ο περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμος του 1977 έως 2000, ο οποίος καθορίζει τις ελεγχόμενες ουσίες και τις ταξινομεί σε κατηγορίες, σύμφωνα με τον βαθμό κινδύνου βλάβης στη δημόσια υγεία, την πιθανότητα κατάχρησης τους κ.λπ. και παραθέτει τις ποινές με βάση την ταξινόμηση αυτή.

Σχετικά με αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο επισημαίνεται η ανάγκη για αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό του «περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμου». Παράλληλα αναφορικά με τον «Περί Θεραπείας Κατηγορουμένων Χρηστών ή Ουσιοεξαρτημένων Νόμο», τα άτομα που αντιμετωπίζουν θέματα εξάρτησης και έχουν ήδη καταδικαστεί, δεν έχουν το δικαίωμα παραπομπής στην θεραπεία με αποτέλεσμα να εκτίουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.  Ως εκ τούτου, χρειάζεται η νομική θεσμοθέτηση παραπομπής των καταδικασθέντων ατόμων που αντιμετωπίζουν θέματα εξάρτησης.

Ερ.: Είναι αρκετά αποτρεπτικές οι σχετικές ποινές που επιβάλλονται; 

Απ.: Οι ποινές που επιβάλλονται στην Κύπρο για τα αδικήματα κατοχής με σκοπό την προμήθεια, εισαγωγή, και εμπορία ελεγχόμενων ουσιών είναι από τις πιο αυστηρές ποινές που επιβάλλονται σε όλη την Ευρώπη.  Παρόλα αυτά, η διαταραχή της εξάρτησης δεν αποτελεί εγκληματική συμπεριφορά και τα άτομα που επηρεάζονται από διαταραχές της χρήσης ουσιών, δεν θα έπρεπε να τιμωρούνται.

Ερ.: Ποια άλλα μέτρα μπορούν να ληφθούν από την πολιτεία, ή τα σχολεία; 

Απ.: Η ΑΑΕΚ μέσα από της αρμοδιότητες της όπως καθορίζονται στον νόμο, επιδιώκει την συνεργασία με όλους τους σχετικούς φορείς, ώστε όλες οι αρχές της Εθνικής Στρατηγικής να τηρούνται. 

Το Υπουργείο Παιδείας είναι πάγιος συνεργάτης της Αρχής και δίνει πρόσβαση, τόσο σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το ίδιο το Υπουργείο και συντονίζονται από την ΑΑΕΚ, όσο και όπου χρειάζεται σε εξειδικευμένους ΜΚΟ που επιχορηγούνται από την ΑΑΕΚ για την εξυπηρέτηση του σχολικού πληθυσμού.  Πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση και ο ρόλος της ΑΑΕΚ είναι επίσης εδώ πολύ σημαντικός, για να γίνονται οι όποιες ενέργειες συντονισμένα και εναρμονισμένα. 

Ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, τομείς που χρειάζονται βελτίωση είναι η εφαρμογή νομοθεσιών (όπως π.χ. τον νόμο για το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους, η θέσπιση νόμων για περιβαλλοντική πρόληψη και άλλα είδη πρόληψης), η εισαγωγή νέων θεραπευτικών δομών και η πρόσληψη νέων ειδικών ψυχικής υγείας (ψυχολόγων, ψυχιάτρων, ψυχοθεραπευτών) και κοινωνικών λειτουργών στο δημόσιο τομέα, η δημιουργία νέων δομών και χώρων προστασίας ευάλωτων ομάδων ανάλογα με τις ανάγκες του πληθυσμού, η περαιτέρω χρηματοδότηση για την εξακρίβωση των αναγκών μέσω της στοχευμένης έρευνας κλπ.