Δρ. Κωστρίκης: Φεύγει τις επόμενες εβδομάδες η νέα έξαρση κορωνοϊού

Έξαρση (κυματίδιο) και όχι ιολογικό κύμα του COVID – 19  βιώνουμε αυτήν την περίοδο στην Κύπρο, τονιζει ο μοριακός ιολόγος/ ακαδημαϊκός καθηγητής του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λεόντιος Κωστρίκης.

Όπως υποστηρίζει σε συνέντευξή του στο YgeiaWatch, με βάση τα παρόντα δεδομένα, δεν υπάρχει λόγος για υπερβολική ανησυχία ενώ η νέα φάση εκτιμάται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες.

Σύμφωνα με τον επιστήμονα, η κοινότητα έχει αποκτήσει ώριμη κατανόηση σχετικά με τη διαχείριση της κατάστασης μετά από την περίοδο προκλήσεων που έχει διανύσει.

Περιττά νέα μέτρα

Παράλληλα, θεωρεί περιττή την επιβολή αυστηρότερων μέτρων, καθώς, όπως υπογραμμίζει, αυτά ενδέχεται να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από όσα επιδιώκουν να επιλύσουν.

Όπως ανέφερε, σύμφωνα και με τα στοιχεία των μελετών που πραγματοποιεί το Ερευνητικό Εργαστήριο Μοριακής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, αυτή η φάση θα ολοκληρωθεί εντός των επόμενων εβδομάδων.

Αν και οι ενδείξεις είναι ευνοϊκές για την επικείμενη υποχώρηση του κυματιδίου, εντούτοις, όπως πρόσθεσε, είναι σημαντικό να συνεχιστεί η παρακολούθηση για να είμαστε προετοιμασμένοι για ενδεχόμενες εξελίξεις.

Καθοριστικοί οι εμβολιασμοί

Σε ότι αφορά τους εμβολιασμούς κατά του COVID-19, o Δρ. Κωστρίκης αναφέρει ότι αποδείχθηκαν καθοριστικοί για την προστασία του πληθυσμού  κατά την έναρξη της πανδημίας και παραμένουν ζωτικοί, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες, προστατεύοντάς τις από την πιθανή εξέλιξη της νόσου.

Εντούτοις, όπως υπογραμμίζει, καθώς οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τον ιό και αναπτύσσουν μνήμη ανοσοποιητικού συστήματος, η φυσική μόλυνση παρέχει ισχυρή διέγερση σε σύγκριση με τον εμβολιασμό.

Τέλος, ο Δρ. Κωστρίκης επισημαίνει τη σημαντικότητα του εμβολιασμού κατά της γρίπης, ειδικά στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Η συνέντευξη

Ερ.:Δρ. Κωστρίκη, υπάρχει μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού το τελευταίο διάστημα. Πρόκειται για έξαρση ή για νέο επιδημιολογικό κύμα;

Απ.: Υπάρχει ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ ιολογικού κύματος και κυματίδιου (έξαρσης), όπως προκύπτει από διάφορες επιστημονικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένων τριών που δημοσιεύτηκαν στην Κύπρο.

Ένα ιολογικό κύμα χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριμένο πρότυπο χρονικής εξέλιξης - αυξητική φάση, σταθεροποίηση και μείωση, συνήθως εντός ενός μήνα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού παραθύρου, υπάρχει υψηλή συχνότητα ενός συγκεκριμένου ιικού στελέχους που εντοπίζεται σε νεοδιαγνωσμένα άτομα με SARS-CoV-2, ενώ είναι πιο μεταδοτικό από προηγούμενα στελέχη.

Με βάση τα δεδομένα αυτής της κρίσιμης περιόδου, υποστηρίζουμε ότι βιώνουμε ένα κυματίδιο.

Το κυρίαρχο ιικό στέλεχος που παρατηρούμε είναι το JN.1, που προέρχεται από το Omicron 2 και εντοπίστηκε στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του πέμπτου ιολογικού κύματος την άνοιξη του 2022.

Επιπλέον, η ανάλυσή μας δείχνει την ύπαρξη άλλων στελεχών που εξελίσσονται από το JN.1. Η έντονη παρουσία του JN.1 και οι εξελικτικές του διαδικασίες κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για ένα κυματίδιο από γενετικούς απογόνους της Όμικρον 2 και όχι για ένα νέο στέλεχος για τη χώρα μας.

Ερ.: Υπάρχει λόγος ανησυχίας για την υποπαραλλαγή της Όμικρον2, JN1; Γιατί είναι ειδικού ενδιαφέροντος;

Απ.: Όπως έχω προηγουμένως επισημάνει, με βάση τα δεδομένα που διαθέτουμε κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης περιόδου, το κυρίαρχο ιικό στέλεχος που παρατηρούμε είναι το JN.1, προερχόμενο από το Omicron 2, το οποίο εντοπίστηκε στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του πέμπτου ιολογικού κύματος την άνοιξη του 2022.

Η ανάλυσή μας επισημαίνει επίσης την ύπαρξη άλλων στελεχών που προκύπτουν από το JN.1. Σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι, αντίθετα με παθογόνα στελέχη όπως το στέλεχος Δέλτα, τα στελέχη αυτά, συμπεριλαμβανομένου του προγονικού Όμικρον 2, δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα παθογόνα.

Περαιτέρω, λόγω του ότι ο πληθυσμός μας έχει ήδη έρθει αντιμέτωπος με πολλές εξελικτικές υποπαραλλαγές του Όμικρον 2, υποστηρίζω την ύπαρξη ανοσολογικής μνήμης στην κοινότητα.

Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως προστατευτικός παράγοντας κατά της ιδιαίτερης παθογένειας του στελέχους στην κοινότητα. Συνεπώς, για αυτούς τους λόγους, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τον κατατάσσει ως στέλεχος ενδιαφέροντος και όχι ως πηγή ανησυχίας.

Σημαντικό είναι να συνεχίσουμε την παρακολούθηση της εξέλιξης και να διατηρήσουμε τον ενεργό ρόλο μας στην προστασία της δημόσιας υγείας.

Ερ.: Ποια μέτρα προφύλαξης συνιστάται προκειμένου να περιοριστεί η αύξηση; Θεωρείται ότι το Υπ. Υγείας, θα έπρεπε να επαναφέρει κάποιο από τα μέτρα που ίσχυαν προηγουμένως; Για παράδειγμα όταν κάποιος νοσεί να μένει στο σπίτι και να μην πηγαίνει στον χώρο εργασίας. (αναγκαστική αναρρωτική άδεια).

Απ.: Με βάση τα παρόντα δεδομένα, διατηρώ την ακράδαντη πεποίθησή μου ότι δεν υπάρχει λόγος για υπερβολική ανησυχία. Τα μέτρα που έχουν επιλεγεί και εφαρμόζονται από το Υπουργείο Υγείας, φαίνονται να είναι σχεδιασμένα με βάση την προηγούμενη εμπειρία και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τα δύο χρόνια επιδημίας.

Κρίνοντας από το ιστορικό μας, η κοινότητα έχει αποκτήσει ώριμη κατανόηση σχετικά με τη διαχείριση της κατάστασης, αφού έχουμε κοινώς διανύσει μια περίοδο προκλήσεων.

Είναι σαφές ότι οι προσεγγίσεις που έχουν υιοθετηθεί, έχουν επικεντρωθεί στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της προστασίας της δημόσιας υγείας και της διατήρησης της κοινωνικής ευημερίας.

Οι πολίτες, πια, έχουν αποκτήσει επαρκή εμπειρία και ευαισθησία για την τήρηση των απαραίτητων μέτρων προστασίας, ενισχύοντας τον συνετό και υπεύθυνο χειρισμό της κατάστασης.

Συνεπώς, πιστεύω ότι είναι περιττό να επιβάλλονται άσκοπα αυστηρά μέτρα, καθώς αυτά ενδέχεται να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από όσα επιδιώκουν να επιλύσουν.

Η διατήρηση μιας ισορροπημένης και λογικής προσέγγισης προς την κατάσταση, αποτελεί καίριας σημασίας, λαμβάνοντας υπόψη, τόσο την προστασία της δημόσιας υγείας, όσο και τη διατήρηση της κοινωνικής ευημερίας.

Ερ.: Πόσο πιστεύετε θα διαρκέσει αυτή η έξαρση;

Απ.: Το Ερευνητικό Εργαστήριο Μοριακής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, υπό τη διεύθυνσή μου, υλοποιεί μια εκτενή προοπτική μοριακή επιδημιολογική μελέτη για την COVID-19 στη χώρα μας τα τελευταία τρία χρόνια, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας.

Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης, παρακολουθούμε τα γενετικά στελέχη του ιού SARS-CoV-2 που απομονώνονται από νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς στη χώρα μας, χρησιμοποιώντας επιστημονικά πρωτόκολλα για την άμεση παρακολούθηση.

Η σύγκριση αυτών των στελεχών με άλλα που προέρχονται από διάφορες γεωγραφικές περιοχές παγκοσμίως, αποτελεί κεντρικό στοιχείο της μελέτης μας.

Χρησιμοποιώντας εξειδικευμένους γενετικούς αλγορίθμους, αναλύουμε τη διασπορά των στελεχών στην κοινότητά μας και εντοπίζουμε τα γνωστά clusters.

Με βάση τα προκαταρκτικά δεδομένα μας έως την πρώτη εβδομάδα, προβλέπω ότι το κυματίδιο έχει φτάσει στην κορύφωσή του σήμερα και σύντομα θα παρατηρήσουμε την αποδόμησή του.

Πιστεύω ότι η φάση αυτή θα ολοκληρωθεί εντός των επόμενων εβδομάδων, αφού τα στοιχεία μας δείχνουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την παρακολούθηση και να είμαστε προετοιμασμένοι για ενδεχόμενες εξελίξεις, αλλά οι ενδείξεις είναι ευνοϊκές για την επικείμενη υποχώρηση του κυματιδίου στη χώρα μας.

Εισηγήσεις για εμβολιασμό

Ερ.: Μπορείτε να μας δώσετε τη θέση και τις εισηγήσεις σας για τον εμβολιασμό κατά του COVID-19;

Απ.: Όπως ο ιός συνεχίζει να εξελίσσεται, έτσι και ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού βρίσκεται σε σημαντικό στάδιο ανάπτυξης. Κατανοούμε πλέον ότι τα εμβόλια αποτελούν ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση επιδημιών, τόσο σε ανθρώπους, όσο και σε ζώα.

Οι επιστημονικές έρευνες εξελίσσονται διαρκώς, και αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην αναζήτηση προστατευτικών εμβολίων κατά λοιμώξεων, όπως το AIDS.

Οι μαζικοί εμβολιασμοί κατά την έναρξη της πανδημίας , αποδείχθηκαν καθοριστικοί για την προστασία του πληθυσμού, καθώς ο SARS-CoV-2 ήταν άγνωστος και το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είχε αναπτύξει προστατευτική αντίδραση.

Καθώς οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τον ιό και αναπτύσσουν μνήμη ανοσοποιητικού συστήματος, η φυσική μόλυνση παρέχει ισχυρή διέγερση σε σύγκριση με τον εμβολιασμό.

Το Μάιο του 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε το τέλος της κρίσιμης φάσης της πανδημίας.

Παρατηρήθηκε ότι τα νέα στελέχη του ιού είναι εξελικτικοί απόγονοι των αρχικών στελεχών, κυρίως της ομάδας Όμικρον, με λιγότερη παθογένεια.

Εντούτοις, οι εμβολιασμοί παραμένουν ζωτικοί, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες, προστατεύοντας τις από την πιθανή εξέλιξη της νόσου.

Η συνεχής υιοθέτηση των εμβολιασμών, ιδίως στις ευπαθείς ομάδες, συμβάλλει στον περαιτέρω περιορισμό της εξάπλωσης του ιού και στην προστασία της δημόσιας υγείας.

Έτσι, η σταθερή υποστήριξη και συμμετοχή των προσωπικών ιατρών σε εμβολιαστικές εκστρατείες, αποτελεί θεμέλιο λίθο για την καλύτερη και ασφαλέστερη κοινότητα που επιδιώκουμε, ειδικότερα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ερ.: Εκτός από τον COVID – 19 από ποιους άλλους ιούς θα πρέπει προστατευτεί αυτό τον χειμώνα ο πληθυσμός και με ποιον τρόπο;

Απ.: Είναι δύσκολο να προβλέψουμε ακριβώς ποιοι ιοί θα επικρατήσουν κάθε χειμώνα, αλλά υπάρχουν κάποιοι κοινοί ιοί που είναι συχνότεροι τους χειμερινούς μήνες.

Μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν τους ιούς της γρίπης (influenza), τους ρινοϊούς (rhinoviruses) που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, καθώς και άλλους αναπνευστικούς ιούς όπως οι ιοί της παραγρίπης (parainfluenza viruses), ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (respiratory syncytial virus - RSV) κ.ά.

Οι βασικοί τρόποι προστασίας από αναπνευστικούς ιούς, συμπεριλαμβάνουν τον εμβολιασμό, καλές υγιεινές πρακτικές και διατήρηση αποστάσεων από άλλα άτομα.

Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης, είναι σημαντικός για προστασία από τον ιό της γρίπης, ειδικά σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Οι καλές υγιεινές πρακτικές, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, η αποφυγή αφής του προσώπου με βρώμικα χέρια, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της μετάδοσης.

Η διατήρηση αποστάσεων από άλλα άτομα, ειδικά όταν υπάρχουν αναφορές για επιδημίες, μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο μετάδοσης.

Είναι σημαντικό να σημειώσω ότι οι συγκεκριμένες συνθήκες και συστάσεις, μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον χρόνο, καθώς η κατάσταση εξελίσσεται. Συνιστώ στο κοινό να ενημερώνεται από τις υγειονομικές αρχές και τους προσωπικούς γιατρούς.

Της Μόνικας Μακρυγιάννη