Δικαίωμα στη λήθη, ένα βήμα προς την ισότητα

Σε πολλούς ανθρώπους συμβαίνει να βιώνουν εμπειρίες που αφήνουν ανεξίτηλο στίγμα στη ζωή τους και ανατρέπουν τη μέχρι τότε πορεία τους. Μια τέτοια καθοριστική και συγκλονιστική εμπειρία είναι η μάχη με τον καρκίνο, η οποία ομολογουμένως αλλάζει ριζικά όσους και όσες έρχονται αντιμέτωποι με αυτήν την ασθένεια.

Εκτός από τις θεραπείες και τις προσαρμογές στην καθημερινότητά τους, οι καρκινοπαθείς έρχονταν συχνά αντιμέτωποι και με προσκόμματα που έθεταν διάφορες υπηρεσίες και τούς αποστερούσαν τη δυνατότητα να τύχουν ασφαλιστικής κάλυψης και να συνάψουν τραπεζικό δάνειο. Αυτά συνέβαιναν μέχρι πρόσφατα, όταν η Κύπρος καθιέρωσε το δικαίωμα στη λήθη, το οποίο επιτρέπει πλέον στους καρκινοπαθείς να λαμβάνουν χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν το ιατρικό τους ιστορικό.

Στέλλα Κυριακίδου: «Το δικαίωμα στη λήθη αφορά στην ισότητα»

Σε γραπτή δήλωσή της προς το ΚΥΠΕ, η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ, Στέλλα Κυριακίδου, αναφέρει ότι «παρά την τεράστια πρόοδο της επιστήμης, ακόμη και σήμερα τα άτομα με ιστορικό καρκίνου συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές διακρίσεις». Η κ. Κυριακίδου σημειώνει ότι «τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και σε άλλους τομείς της ζωής τους είναι απαράδεκτα, ενώ τα ποσοστά επιβίωσης έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 20 χρόνια. «Σήμερα, πάνω από το 80% των παιδιών με καρκίνο αναρρώνουν πλήρως», υποδεικνύει.

«Οι καρκινοπαθείς δεν μπορούν πια και δεν νοείται να στερούνται πρόσβασης σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Η ποιότητα ζωής και η ίση μεταχείριση αποτελούν θεμελιώδη δικαιώματα κάθε ασθενούς», υπογραμμίζει η Επίτροπος, προσθέτοντας ότι «με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου, για πρώτη φορά πήραμε πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ για να εξασφαλίσουμε ακριβώς τη δίκαιη πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες».

Ακόμη, η κ. Κυριακίδου σημειώνει ότι «ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη νομοθετήσει για να διασφαλίσουν το δικαίωμα στη λήθη των ασθενών, γεγονός που δείχνει ότι τα δικαιώματα μπορούν και πρέπει να συμβαδίζουν με την ιατρική πρόοδο». «Εργαζόμενοι ομαδικά, θα βρούμε τις ορθές και βιώσιμες λύσεις, ώστε μια μεγάλη μερίδα των Ευρωπαίων συμπολιτών μας να ζουν, χωρίς διακρίσεις και αθέμιτα εμπόδια», αναφέρει.

«Για να επιτύχουμε, χρειαζόμαστε τη συμμετοχή όλων. Των κυβερνήσεων, του τομέα της υγείας, της κοινότητας των ασθενών και, φυσικά, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς είναι οι βασικοί παράγοντες», υποδεικνύει η Επίτροπος.

«Εξετάζοντας την κατάσταση σε διάφορα κράτη μέλη, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν άτομα που έχουν απαλλαγεί από τον καρκίνο για περισσότερα από δέκα χρόνια, τα οποία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλα εμπόδια στην πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες», επισημαίνει η κ. Κυριακίδου. «Το δικαίωμα στη λήθη αφορά στην ισότητα και την αντιμετώπιση του στίγματος και των διακρίσεων. Είμαστε αποφασισμένοι να επιφέρουμε τη θετική αλλαγή», καταλήγει.

Τα εμπόδια πριν από τη θέσπιση του δικαιώματος στη λήθη

Η Μαίρη Περδίου, Πρόεδρος της Europa Donna Κύπρου, μιλώντας στο ΚΥΠΕ για τη θέσπιση του δικαιώματος στη λήθη, τονίζει ότι «βασικά δεν είχαμε τίποτα. Όταν κερδίζεις κάτι από το τίποτα, είναι ιστορικό γεγονός, δηλαδή αυτό που πετύχαμε μαζί με τις ασφαλιστικές εταιρείες». Η κ. Περδίου επισημαίνει ότι «αυτό που κερδίσαμε θα το κατοχυρώσουμε νομοθετικά».

Η Πρόεδρος της Europa Donna Κύπρου αναφέρει ότι ενώ ασκείται πίεση για νομοθετική κατοχύρωση μέσω της Βουλής και των Βουλευτών Ευθύμιου Δίπλαρου (ΔΗΣΥ) και Ανδρέα Αποστόλου (ΕΔΕΚ), η Βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, κατέθεσε ήδη τροποποίηση νόμου, η οποία θα συζητηθεί όταν επαναρχίσουν οι εργασίες της Βουλής. «Μάλιστα, η Μαρίνα Νικολάου έκανε και μια έρευνα για το τι έχουν κάνει κοινοβούλια άλλων χωρών σχετικά με αυτόν τον νόμο», αναφέρει η κ. Περδίου, προσθέτοντας ότι «τώρα έχουμε καταγεγραμμένη την εμπειρία των άλλων κοινοβουλίων, οπότε έχουμε ένα πολύ καλό πλαίσιο για να δουλέψουμε ώστε να βελτιώσουμε τον νόμο για όλους τους καρκινοπαθείς».

Επιπρόσθετα, η κ. Περδίου εξηγεί στο ΚΥΠΕ ότι η συμφωνία με τις ασφαλιστικές εταιρείες αφορά όσους έχουν εμπειρία καρκίνου και έχουν περάσει 10 χρόνια από την αποθεραπεία τους εάν είναι άνω των 18 ετών, καθώς και όσους είναι κάτω των 18 ετών και έχουν περάσει 5 χρόνια από την αποθεραπεία τους. «Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούν να εξασφαλίζουν ασφάλεια ζωής, την οποία θα μπορούν να εκχωρούν για εξασφάλιση δανείου που σχετίζεται με την απόκτηση κατοικίας. Η αποπληρωμή του δανείου πρέπει να γίνει μέχρι το 70ό έτος, κάτι που ισχύει και για τους υπόλοιπους πολίτες», σημειώνει.

Ερωτώμενη για τον επόμενο στόχο σε ό,τι αφορά το δικαίωμα στη λήθη, η Πρόεδρος της Europa Donna Κύπρου εκφράζει τη βούλησή της για επέκτασή του, «δηλαδή να εκχωρηθεί η ασφάλεια ζωής και για άλλα δάνεια, όπως ένα σπουδαστικό δάνειο. Υπάρχουν πολλά είδη ασφαλειών στα οποία εμείς δεν θέλουμε να υπάρχει διάκριση εις βάρος των καρκινοπαθών».

Αναφερόμενη στη δική της εμπειρία καρκίνου πριν από τη θέσπιση του δικαιώματος στη λήθη, η Μαίρη Περδίου δηλώνει στο ΚΥΠΕ πως, σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, αντιμετώπισε δυσκολίες δύο φορές. Την πρώτη φορά, σημειώνει, είχε κάνει μαστεκτομή και ζήτησε να καλυφθεί από το ταμείο υγείας της εταιρείας στην οποία εργαζόταν τότε. Τότε, λέει, ήρθε αντιμέτωπη με το επιχείρημα ότι η χειρουργική επέμβαση έγινε για αισθητικούς λόγους. «Έπρεπε να δώσω μάχη και τότε ήταν η πρώτη μου επαφή με τη Europa Donna Κύπρου, η οποία με βοήθησε στον αγώνα για να εξηγήσουμε και να πείσουμε ότι μια γυναίκα που υποβάλλεται σε μαστεκτομή δεν το κάνει για αισθητικούς λόγους αλλά για λόγους υγείας», το οποίο και επετεύχθη, όπως αναφέρει.

Η δεύτερη φορά κατά την οποία η Μαίρη Περδίου συνάντησε εμπόδια ήταν όταν η ασφαλιστική εταιρεία της τράπεζας στην οποία εργαζόταν αποφάσισε να δώσει στους υπαλλήλους της τράπεζας το δικαίωμα ασφάλισης με χαμηλό ασφάλιστρο σε περίπτωση ατυχήματος που επιφέρει μερική ή ολική ανικανότητα. Ωστόσο, η κ. Περδίου αναφέρει ότι αντιμετώπισε διάκριση αφού η ασφαλιστική τής αρνήθηκε αυτό το δικαίωμα γιατί ήταν καρκινοπαθής. «Έτσι ξανάδωσα τη μάχη μου για να εξηγήσω ότι δεν κινδύνευα ή δεν είχα υψηλότερο ρίσκο από τους άλλους συναδέλφους σε περίπτωση ατυχήματος που επιφέρει μερική ή ολική ανικανότητα», εξηγεί στο ΚΥΠΕ.

Από την πλευρά της, η Στάλω Στρατουρά, δημόσια υπάλληλος, μιλώντας στο ΚΥΠΕ σχετικά με τη δική της εμπειρία με τον καρκίνο, αναφέρει ότι πριν ασθενήσει, είχε ήδη δύο ασφάλειες, μια προσωπική ασφάλεια και την ασφάλεια του πρώην συζύγου της, ο οποίος δούλευε σε τραπεζικό οργανισμό. «Επειδή είμαι δημόσια υπάλληλος, είχα κάλυψη και από τις ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες του κράτους», σημειώνει η κ. Στρατουρά, προσθέτοντας ότι στην πορεία σταμάτησε την προσωπική της ασφάλεια.

«Μετά την ασθένειά μου», λέει, «επήλθε η λύση του γάμου και το διαζύγιο, οπότε έχασα την ασφάλεια που είχα από την ΕΤΥΚ», λέει η κ. Στρατουρά. Ακόμη, αναφέρει ότι δοκίμασε να συνάψει ασφάλεια υγείας, δίνοντας προκαταβολή 1.000 ευρώ, την οποία η ασφαλιστική εταιρεία τής επέστρεψε μετά από 1 μήνα και την έβαλε να υπογράψει έντυπο στο οποίο δήλωνε ότι η διακοπή του συμβολαίου έγινε με δική της θέληση. «Επειδή εμπλέκονταν συγγενικά πρόσωπα, το έκανα για να αποφύγω ενδοοικογενειακές εντάσεις», εξηγεί.

Μιλώντας και με άλλες γυναίκες με παρόμοιες εμπειρίες, η Στάλω Στρατουρά διαπίστωσε ότι ήταν αδύνατο να τους δοθεί οποιαδήποτε ασφάλιση για να πάρουν οποιοδήποτε δάνειο, είτε για να σπουδάσουν τα παιδιά τους είτε για χτίσουν το δικό τους σπίτι. Τότε, όπως λέει, ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Europa Donna Κύπρου και έθεσε αυτό το θέμα.

Κατόπιν, λέει η κ. Στρατουρά, «μας πλησίασαν κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες μάς προσέφεραν δυσανάλογα μεγάλα πακέτα ασφάλισης, όπως ένα πακέτο της τάξης των 2.000 ευρώ ετησίως για να μας δοθεί το δικαίωμα ασφάλισης ούτως ώστε να συνάψουμε δάνειο». «Όπως αντιλαμβάνεστε, υπάρχουν γυναίκες που αμείβονται με 600 και 700 και 1.000 ευρώ τον μήνα. Δεν μπορείς να δώσεις περισσότερους από δύο μισθούς απλώς για να έχεις το δικαίωμα ασφάλισης και να πάρεις δάνειο», υποδεικνύει.

Με την πάροδο των χρόνων, η κ. Στρατουρά αναφέρει ότι αντιλήφθηκε ότι το θέμα δεν ήταν μόνο τοπικό, αλλά αφορούσε και άλλες χώρες. «Σε συναντήσεις που είχαμε με αρμοδίους από διάφορες χώρες, με διαβεβαίωναν ότι τα θέματα υγείας στην Αγγλία, στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία καλύπτονταν πλήρως από τα υφιστάμενα σχέδια υγείας, αλλά παρέμενε σε εκκρεμότητα το θέμα του δανεισμού», προσθέτει.

Παράλληλα, η Στάλω Στρατουρά επισημαίνει κενά που υπάρχουν στην κάλυψη της φροντίδας των καρκινοπαθών, εξηγώντας ότι η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, οι εξειδικευμένες και οι εναλλακτικές θεραπείες δεν καλύπτονται από το ΓεΣΥ, όπως επίσης και η πρόληψη, δηλαδή οι προληπτικοί έλεγχοι και εξετάσεις.

Ακόμη, υποδεικνύει ότι «δεν μπορεί το κράτος και η κάθε υπηρεσία να θεωρούν ότι, επειδή έχουν περάσει 5-10 χρόνια, δεν έχεις θέμα με την υγεία σου, αλλά κάποιοι άλλοι οργανισμοί να θεωρούν ότι είσαι προβληματικός και δεν μπορούν να σε ασφαλίσουν, δηλαδή να κρίνουν αν είσαι καλά ανάλογα με την περίπτωση».

Η κ. Στρατουρά δηλώνει ότι αισθάνεται «πολύ δικαιωμένη για τη θέσπιση του δικαιώματος στη λήθη» και συγχαίρει τη Europa Donna Κύπρου «που πρωτοστάτησε και το κέρδισε όχι μόνο για τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, αλλά για όλους τους καρκινοπαθείς της Κύπρου». Επιπρόσθετα, κάνει λόγο για «τρομερό επίτευγμα» και «δώρο, για το οποίο πρέπει να ευχαριστήσουμε τη Στέλλα Κυριακίδου και τη Europa Donna».

ΣΑΕΚ: «Πρωτοβουλία της ασφαλιστικής βιομηχανίας»

Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο Ευάγγελος Αναστασιάδης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ), εξηγεί ότι η συμφωνία για το δικαίωμα στη λήθη έρχεται από μια ευρωπαϊκή οδηγία η οποία περιλαμβάνεται στην καταναλωτική πίστη (consumer credit act). Προσθέτει ότι η οδηγία της ΕΕ δίνει τη δυνατότητα εξασφάλισης πιστωτικών διευκολύνσεων σε όσους έχουν θεραπευτεί από τον καρκίνο. «Στη συνάντηση που είχαμε πέρυσι για το θέμα του δικαιώματος στη λήθης με τον Υπουργό Υγείας, τη Europa Donna και τον Σύνδεσμο Τραπεζών, ο ΣΑΕΚ υπέβαλε πρόταση 6 σημείων, η οποία έγινε αποδεκτή στο σύνολό της», αναφέρει.

Ερωτώμενος για την πιθανότητα διεύρυνσης της συμφωνίας στο μέλλον, ο κ. Αναστασιάδης σημειώνει πως «δεδομένου ότι η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023, είναι πολύ νωρίς ακόμη για να μιλάμε για οτιδήποτε άλλο. Ακόμη, επισημαίνει ότι η τρέχουσα συμφωνία ισχύει για 3 χρόνια και μετά θα επαναξιολογηθεί, προσθέτοντας ότι «εκεί θα φανεί κατά πόσον χρειάζονται διορθωτικές κινήσεις».

Ο Πρόεδρος του ΣΑΕΚ εκφράζει την αισιοδοξία του για την πορεία αυτής της συμφωνίας, την οποία χαρακτηρίζει ως «πρωτοβουλία της ασφαλιστικής βιομηχανίας». «Πιστεύω ότι κάναμε το χρέος μας απέναντι στην κοινωνία και ως ασφαλιστική βιομηχανία ελπίζουμε ότι αυτό θα εκτιμηθεί δεόντως», υπογραμμίζει.

Ο Ανδρέας Αθανασιάδης, Γενικός Διευθυντής του ΣΑΕΚ, απαντώντας σε ερώτηση του ΚΥΠΕ, δηλώνει ότι δεν υπάρχουν ακόμη αριθμητικά στοιχεία για το πόσοι έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος στη λήθη, υποδεικνύοντας ότι «είναι πάρα πολύ νωρίς» και ότι «πρέπει να περάσει αρκετός καιρός, τουλάχιστον ένα τρίμηνο».

«Όταν επιβεβαιωθεί ότι κάποιος εμπίπτει στη χρήση του δικαιώματος στη λήθη, η τεκμηρίωση που προσκομίζει μπαίνει στο πλάι και αγνοείται. Πλέον η διαδικασία αξιολόγησης ενός ατόμου γίνεται ωσάν να μην υπήρχε το συγκεκριμένο ιατρικό ιστορικό», αναφέρει ο κ. Αθανασιάδης ως αιτίες για την έλλειψη στοιχείων -είτε επίσημων είτε ανεπίσημων- για τη χρήση του δικαιώματος στη λήθη.

Χαιρετίζουν οι οργανώσεις των καρκινοπαθών

Η Μαρία Ιωαννίδου, Εκτελεστική Διευθύντρια του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου αναφέρει σε γραπτή της δήλωση προς το ΚΥΠΕ τη «διαχρονική θέση» του Συνδέσμου ότι κάθε ασθενής με καρκίνο έχει δικαίωμα στη λήθη.

«Ο κάθε ασθενής έχει δικαίωμα για πρόσβαση σε ασφάλιση, χρηματοοικονομικές διευκολύνσεις και άλλα ωφελήματα όπως ο κάθε άλλος πολίτης, χωρίς διακρίσεις και προσκόμματα λόγω μιας ασθένειας που τον ταλαιπώρησε στο παρελθόν», υποδεικνύει η κ. Ιωαννίδου. «Έχει γίνει η αρχή για την υιοθέτηση του δικαιώματος στη λήθη και ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες ώστε όλοι οι πολίτες να αντιμετωπίζονται ισότιμα», καταλήγει.

Από την πλευρά της, η Γεωργία Ορφανού, Διευθύντρια Μάρκετινγκ του ΠΑΣΥΚΑΦ, σημειώνει σε γραπτή της δήλωση προς το ΚΥΠΕ, ότι «το δικαίωμα στη λήθη είναι ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό ζήτημα που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ατόμων με εμπειρία καρκίνου και των οικείων τους».

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Επιπλέον, αναφέρει ότι ο ΠΑΣΥΚΑΦ χαιρετίζει «τη θέσπιση του νόμου που εφαρμόζεται από τις αρχές του 2023 αποτελώντας ωστόσο την αφετηρία για βελτίωση όσον αφορά στην ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με εμπειρία καρκίνου σε υπηρεσίες ασφάλισης ζωής και χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων, αφού η ιατρική συνεχίζει να προοδεύει στα θέματα αντιμετώπισης του καρκίνου και αυξάνει το προσδόκιμο της νόσου».

«Η περίοδος αναμονής θα πρέπει να προσαρμοστεί ή και να καταργηθεί ανάλογα με το είδος του καρκίνου όπως συμβαίνει στο Βέλγιο όπου το Βελγικό Κέντρο Γνώσης για την Υγεία (KCE) προτείνει την κατάργηση της περιόδου αναμονής για τους καρκίνους του μαστού in situ και μια νέα περίοδο αναμονής 1 έτους - αντί των σημερινών 10 ετών - για τα μικρά (αποκαλούμενα Τ0 ή Τ1) και πρώιμα διηθητικά καρκινώματα (στάδιο Ι)», καταλήγει.