Διαπιστώνουν έλλειψη εξοικείωσης με χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΕΕ

Περιορισμένη χρήση των άρθρων του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε υποθέσεις που εκδικάζονται σε κυπριακά δικαστήρια διαπίστωσε η ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον Οργανισμό για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα της ΕΕ, όπως ανέφερε σήμερα στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ο Νίκος Τριμικλινιώτης, μέλος της εν λόγω ομάδας.

Η Επιτροπή συνεδρίασε σήμερα με σκοπό να ενημερωθεί αναφορικά με την Έκθεση του 2024 για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) και ειδικότερα για το ζήτημα της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Ο κ. Τριμικλινιώτης, μίλησε ενώπιον της Επιτροπής για τις διαπιστώσεις που έχουν προκύψει από τις παρατηρήσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων στην Κύπρο, αναφέροντας ότι ελέγχθηκαν εννέα τομείς και διαπιστώθηκαν πολύ σοβαρά κενά σε σχέση με την εφαρμογή του Χάρτη. Επεσήμανε, δε, ότι επείγει να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος φορέας που θα είναι αρμόδιος να εξετάζει τη συμβατότητα των δράσεων και έργων των τριών εξουσιών στην Κυπριακή Δημοκρατία, με τα άρθρα που κατοχυρώνουν ανθρώπινα δικαιώματα.

Εξάλλου, αντίστοιχη τοποθέτηση έκανε κατά τη συνεδρίαση και η Επίτροπος Νομοθεσίας, Λουίζα Ζαννέτου, η οποία αναφέρθηκε στην ανάγκη να δημιουργηθεί ένας οργανισμός παρακολούθησης των πολιτικών που εφαρμόζονται από το κράτος, ώστε να είναι ευθυγραμμισμένες με τις συνθήκες που κατοχυρώνουν ανθρώπινα δικαιώματα. Στην ίδια κατεύθυνση, εκπρόσωπος του Δικηγορικού Συλλόγου στη συνεδρίαση, ανέφερε ότι υπάρχει ανάγκη για θεσμοθέτηση παρατηρητηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ σημείωσε ότι θα μπορούσε η Βουλή να δώσει το παράδειγμα και να θεσμοθετήσει υπηρεσία για να διενεργεί τον έλεγχο συμβατότητας προτάσεων νόμου με τον Χάρτη.

Μάλιστα, ο κ. Τριμικλινιώτης επεσήμανε ότι υπάρχει μεγάλο κενό στο θέμα της ευθυγράμμισης των προτάσεων νόμων με τον Χάρτη, ενώ στο θέμα των νομοσχεδίων υπάρχει έστω και τυπικά μία αξιολόγηση. Πρόσθεσε, όμως, ότι για να γίνεται πραγματική αξιολόγηση, χρειάζεται λεπτομερής έρευνα και να συνοδεύεται αυτή από δημόσια διαβούλευση.

Πάντως, λειτουργός του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, ανέφερε ότι, αναφορικά με έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ, τα οποία οφείλουν να είναι ευθυγραμμισμένα με τον Χάρτη, το Γραφείο τοποθετείται για το κατά πόσο είναι απαραίτητο το έργο και τίθενται κόκκινες γραμμές, σε περίπτωση που αναγνωρίζεται ενδεχόμενη παραβίαση δικαιωμάτων του Χάρτη. Επιπρόσθετα, είπε ότι το Γραφείο ενημερώνει τις επιτροπές παρακολούθησης των έργων με έκθεση πεπραγμένων και ότι αναλαμβάνει τη διερεύνηση παραπόνων για παραβίαση δικαιωμάτων σε προγράμματα με χρηματοδότηση από ΕΕ.

Όσον αφορά την επίκληση του Χάρτη σε δικαστικές υποθέσεις, εισαγωγικά ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Γιώργος Κουκουμάς, ανέφερε ότι έχει αυξηθεί σημαντικά η επίκληση από το Δικαστήριο της ΕΕ τα τελευταία χρόνια, παρ’ όλ’ αυτά, ο κ. Τριμικλινιώτης σημείωσε ότι στην Κύπρο επίκληση σε άρθρα του Χάρτη έγινε κυρίως για την προστασία προσωπικών δεδομένων σε υποθέσεις που αφορούν αστυνομικές έρευνες και πρόσβαση σε τηλεπικοινωνιακά δεδομένα. Αντίθετα, πολύ περιορισμένη ήταν η αξιοποίησή του για θέματα ισότητας και μη διάκρισης ή για τα δικαιώματα του παιδιού και των ΑμεΑ.

Ο κ. Τριμικλινιώτης εξήγησε ότι οι λόγοι για την εικόνα αυτή είναι κυρίως οι περιορισμοί που υφίστανται στο νομικό σύστημα, αλλά και η έλλειψη ενημέρωσης των εμπλεκόμενων. Υπέδειξε, δε, ότι υφίστανται σοβαρότατοι περιορισμοί στο να ενεργούν ΜΚΟ εκ μέρους των θυμάτων και ότι αυτό περιορίζει επίσης την αξιοποίηση του Χάρτη. Αναφέρθηκε, ακόμα, ότι υπάρχουν περιορισμοί λόγω δυσκολιών πρόσβασης στη δικαιοσύνη, που συνδέονται με το υψηλό κόστος, την αργοπορία στις διαδικασίες και την περιορισμένη νομική αρωγή.

Η λειτουργός της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο, επιβεβαίωσε ότι οι περιορισμοί στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τους μετανάστες και τους αιτητές ασύλου στην Κύπρο.

Σημαντική παράμετρος η επιμόρφωση λειτουργών πρώτης γραμμής, δικηγόρων και δικαστών

Ως μία από τις προβληματικές πτυχές των παρατηρήσεων των εμπειρογνωμόνων σχετικά με τη χρήση του Χάρτη, ο κ. Τριμικλινιώτης ανέδειξε την έλλειψη ενημέρωσης και εξοικείωσης με αυτόν. Κατά τη συνεδρίαση, ο Άριστος Τσιάρτας, επικεφαλής του τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, είπε ότι το Υπουργείο προγραμματίζει κύκλο εκδηλώσεων σε συνεργασία με την Επίτροπο Νομοθεσίας για ενημέρωση του νομικού κόσμου, αλλά και ευρύτερα της κοινωνίας για το θέμα του Χάρτη.

Ο κ. Τσιάρτας, κατά την τοποθέτησή του ενώπιον της Επιτροπής, υπογράμμισε τη σημασία του Χάρτη, λέγοντας ότι προσφέρει «συνολική αναβάθμιση του επιπέδου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ενώ επεσήμανε ότι αυτός είναι δεσμευτικός για τα κράτη-μέλη σε όλες τους τις πολιτικές σε όλες τις νομοθεσίες.

Απαντώντας στις επισημάνσεις όσων αναφέρθηκαν στην ανάγκη υπηρεσίας για έλεγχο της ευθυγράμμισης με τον Χάρτη, είπε ότι υπάρχουν ήδη θύλακες μέσα στη δημόσια υπηρεσία για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως δεν έχουν πάρει τη μορφή μίας συγκροτημένης υπηρεσίας. Πρόσθεσε ότι χρειάζεται πιο συστηματική παρακολούθηση και ένταξη όσων παρακολουθούν τα θέματα αυτά κάτω από μία υπηρεσία.

Όσον αφορά το θέμα της ενημέρωσης λειτουργών, δικηγόρων και δικαστών, η Ρέα Λιμνατίτου, Διευθύντρια της Σχολής Δικαστών Κύπρου, ανέφερε ότι γίνονται ενέργειες από πλευράς Σχολής Δικαστών. Συγκεκριμένα, είπε ότι το 2021 πραγματοποιήθηκε σεμινάριο για το άρθρο 24 του Χάρτη, αναφορικά με το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού, και αφορούσε δικαστές οικογενειακού και Ανώτατου δικαστηρίου. Αντίστοιχο σεμινάριο, είπε ότι έγινε το 2022 για τον νόμο Περί Παίδων σε Σύγκρουση με τον Νόμο, με αντίστοιχη αναφορά στον χάρτη, ενώ το 2023 έγινε σεμινάριο για τη φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη

Πρόσθεσε ότι για το 2025 προγραμματίζονται τρία σεμινάρια που αφορούν τον χάρτη, ένα για θέματα ασύλου, ένα σε συνεργασία με την Ακαδημία Πανευρωπαϊκού Δικαίου για την έμφυλη βία, και ένα για την ενδοοικογενειακή βία.

Πάντως, κατά τη συνεδρίαση αναφέρθηκε ότι και ο Δικηγορικός Σύλλογος πραγματοποίησε ημερίδα σε συνεργασία με Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης για τα δικαιώματα των παιδιών, ενώ το επόμενο διάστημα θα επικεντρωθεί στην διαδικασία ενημέρωσης, όπως επισημαίνεται και στην έκθεση.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Κουκουμάς, επεσήμανε κατά τη συνεδρίαση τον βαρύνοντα ρόλο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ως σημείου επαφής για την εφαρμογή του Χάρτη. Σημείωσε ότι θα πρέπει να υπάρξουν μηχανισμοί παρακολούθησης και εφαρμογής και ότι θα πρέπει και η Βουλή να συζητήσει για το τι πρέπει να κάνει θεσμικά για την προώθηση των δικαιωμάτων.

Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, στάθηκε ιδιαίτερα στα ζήτημα εκπαίδευσης δημόσιων λειτουργών και συντονισμού των υπηρεσιών μεταξύ τους για την καλύτερη εφαρμογή των προνοιών του Χάρτη και εισηγήθηκε ότι ενδεχομένως να πρέπει να αλλάξει η εκπαίδευση, ώστε να μπορεί ο λειτουργός να εντοπίζει μέσα στις εκθέσεις αυτό που χρειάζεται.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, σημείωσε ότι οι πολίτες δεν γνωρίζουν πολλά γι’ αυτό τον Χάρτη και ότι το κράτος έχει ευθύνη γι’ αυτό. Αναφέρθηκε, ακόμα, στο γεγονός ότι επίκληση του Χάρτη ενώπιον δικαστηρίου έγινε κυρίως για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, και επεσήμανε ότι σε αυτό στηρίχθηκε και η αναπομπή του νόμου για δημοσιοποίηση των στοιχείων δωρητών στο Ταμείο Φορέα Κοινωνικής Στήριξης, λέγοντας ότι η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι για να προστατεύονται οι πολίτες και όχι όσοι διασυνδέονται με κυβερνήσεις ως δωρητές.