Ακόμη ψάχνονται για κριτήρια πρόσβασης ΑμεΑ στις υπηρεσίες υγείας

Τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει ένα σχεδόν χρόνο μετά την υποβολή δεσμευτικής σύστασης της Επίτροπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρίας Στυλιανού-Λοττίδη προς το Υπουργείο Υγείας και τον ΟΑΥ για καταρτισμό κριτηρίων για προσβασιμότητα ΑΜΕΑ στις υπηρεσίες και παρόχους υγείας που προσφέρονται μέσω του ΓεΣΥ.

Οι οδηγίες που είχε δώσει τον Ιούλιο του 2023 η κ. Λοττίδου ήταν σαφείς.

Προς το υπουργείο Υγείας οι συστάσεις ήταν όπως, «μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023 το αργότερο, να ετοιμάσει, σε συνεννόηση και συνεργασία με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία, κατάλογο με τα κριτήρια/απαιτήσεις και τις προδιαγραφές προσβασιμότητας που θα πρέπει να πληρούν οι εγκαταστάσεις/υποστατικά και ο εξοπλισμός των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων και να τον προωθήσει στον ΟΑΥ».

Προς ΟΑΥ, όπως «να ενημερώσει όλους τους συμβεβλημένους παρόχους υπηρεσιών φροντίδας υγείας ότι εντός σύντομου χρονικού διαστήματος, ενδεχομένως δύο-τριών μηνών, θα ξεκινήσει μεταβατική περίοδος δώδεκα (το μέγιστο) μηνών, εντός της οποίας θα πρέπει να προχωρήσουν στις αναγκαίες ενέργειες για να καταστεί δυνατή η ανανέωση των συμβολαίων τους».

Κάπου βρίσκονται τα κριτήρια… κανείς δεν ξέρει που

Σε μια προσπάθεια να εντοπιστεί που «κόλλησε» το ζήτημα, το YgeiaWatch επικοινώνησε με το υπουργείο Υγείας, τον ΟΑΥ και το γραφείο Επιτρόπου διοικήσεως, με τους αρμοδίους να δίνουν ο καθένας τη δική του εκδοχή.

Μιλώντας στο YgeiaWatch, ο λειτουργός Α΄ του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως Κυριάκος Κυριακού ανέφερε ότι αφού η κ. Λοττίδου εξέδωσε την έκθεση τν Μάρτιο του 2023 τονίζοντας την ανάγκη για άμεση άρση της διάκρισης και της άνισης μεταχείρισης που βιώνουν τα άτομα με αναπηρίες ένεκα της ανεπαρκούς πρόσβασής τους σε υπηρεσίες και παρόχους υγείας που προσφέρονται μέσω του ΓεΣΥ, προχώρησε στην έκδοση δεσμευτικής σύστασης τον Ιούλιο του 2023.

«Από τη δεσμευτική σύσταση δεν μπορεί να παρεκκλίνει κανένας και είναι υποχρεωμένοι να την υλοποιήσουν. Τον Οκτώβριο του 2023, στείλαμε επιστολή στους αρμοδίους για να μας ενημερώσουν που βρίσκεται το θέμα και τον ίδιο μήνα το υπουργείο Υγείας ετοίμασε ένα ενδεικτικό κατάλογο με τα κριτήρια. Τον Οκτώβριο στείλαμε και υπενθύμιση, όπου τους ενημερώσαμε ότι θα προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο», σημείωσε.

Το υπουργείο, στη συνέχεια ζήτησε τις απόψεις για τα κριτήρια από ΟΠΑΚ και ΚΥΣΟΑ και ετοίμασε προκαταρκτικό κατάλογο με κάποια ενδεικτικά κριτήρια. Ακολούθως και συγκεκριμένα το Δεκέμβριο, ο ΟΑΥ αποτάθηκε στο υπουργείο Υγείας ζητώντας ενημέρωση για τον τελικό κατάλογο με τα κριτήρια, με σκοπό να προστεθεί ο όρο στις νέες συμβάσεις.

Σημειώνεται ότι κατά τη διαδικασία ετοιμασίας του καταλόγου κριτηρίων , διαπιστώθηκε ότι ο περί οδών και οικοδομών νόμος του υπουργείου Εσωτερικών, καθορίζει μεταξύ άλλων και τα ελάχιστα κριτήρια για ΑμεΑ στα νοσηλευτήρια.

Για το λόγο αυτό, προχώρησε στην ετοιμασία ορισμένων επί μέρους κριτηρίων, τα οποία απέστειλε στον ΟΑΥ και συμπεριέλαβε τα σημεία του νόμου περί οδών και οικοδομών που αφορούν τα νοσηλευτήρια.

«Τελευταία ενημέρωση που είχαμε ήταν μέσω επιστολής που απεστάλη από τον ΟΑΥ στο υπουργείο Υγείας, την οποία μας κοινοποίησε στην οποία σημειώνεται ότι ετοίμασε τον όρο για τις συμβάσεις και σημείωσε ότι δεν αποτελεί δική του αρμοδιότητα ο έλεγχος της τήρησης των κριτηρίων», υπογράμμισε.

Αλαλούμ για τον έλεγχο τήρησης κριτηρίων

Βασική εκκρεμότητα, παραμένει το ποιος θα είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο τήρησης των κριτηρίων και των νομοθεσιών, αφού υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ υποστηρίζουν ότι δεν αποτελεί δική τους αρμοδιότητα.

Όπως πληροφορείται το YgeiaWatch, ο ΟΑΥ δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην υιοθέτηση των κριτηρίων που του εστάλησαν από το yπουργείο Υγείας, αφού , όπως υποστηρίζουν, κάποια από αυτά δεν είναι εντελώς ξεκάθαρα.

Το υπουργείο ωστόσο, δεν θέλει να καθορίσει άλλα κριτήρια αφού υπάρχουν νομοθεσίες. Αυτό που αναμένει τώρα ο οργανισμός, όπως πρόσθεσαν, είναι οι οδηγίες της επιτρόπου διοικήσεως για τα περαιτέρω.

Έρχονται πρόστιμα για μη συμμόρφωση 

Σύμφωνα με πληροφορίες του YgeiaWatch, η κ. Λοττίδου θα καθορίσει πολύ σύντομα νέα συνάντηση με τον ΟΑΥ, ΟΚΥπΥ και ΟΠΑΚ και ΚΥΣΟΑ για να ενημερωθεί σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πορεία υλοποίησης της σύστασης.

Το γραφείο της Επιτρόπου θα ζητήσει αιτιολόγηση γιατί ακόμη δεν υλοποιήθηκε η σύσταση και ακολούθως θα προχωρήσει (βάσει νομοθεσίας) σε δημοσίευση της μη συμμόρφωσης στην επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης ή και σε πρόστιμα.

«Εμείς θωρούμε τον ΟΑΥ καθ΄ ύλην υπεύθυνο για το όλο θέμα. Δεν χρειαζόταν καν νομοθεσία. Για μας η νομοθεσία του ΓεΣΥ τον καθιστά υπεύθυνο. Ο ΟΑΥ όφειλε να βρει τον τρόπο να εξασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση όπως προκύπτει μέσα από τη νομοθεσία», ανέφερε σε δηλώσεις στο YgeiaWatch η λειτουργός του γραφείου εποπτείας του ΓεΣΥ, Ευγενία Ευσταθίου.

ΟΠΑΚ: Όλοι παρανομούν

Απαράδεχτο χαρακτηρίζει το γεγονός ότι το ζήτημα δεν έχει ακόμη διευθετηθεί, ο Πρόεδρος της Οργάνωσης παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ), Δημήτρης Λαμπριανίδης, προσθέτοντας ότι οι εμπλεκόμενοι δεν δείχνουν την υπευθυνότητα που χρειάζεται.

«Όλοι παρανομούν. Ένα από κυριότερα προβλήματα που μας αναφέρουν τα μέλη μας είναι η έλλειψη προσβασιμότητας στις υπηρεσίες υγείας. Η νομοθεσία του ΓεΣΥ είναι ξεκάθαρη. Οι υπηρεσίες του συστήματος πρέπει να προσφέρονται ισότιμα και χωρίς διακρίσεις. Σήμερα οι υπηρεσίες δεν προσφέρονται σε όλους και με αυτό τον τρόπο, συντηρούν διακρίσεις προς τα άτομα με αναπηρίες», τονίζει.

Αυτή η καθυστέρηση, σημειώνει ο κ. Λαμπριανίδης είναι προκλητική, «γνωρίζουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται υπηρεσίες υγείας και δεν μπορούν να τις λάβουν ή τις λαμβάνουν με επικινδυνότητα και δεν παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα ενώ η νομοθεσία που ΓεΣΥ είναι ξεκάθαρη. Η επίτροπος είχε αναγκάσει τους αρμόδιους να ανταποκριθούν και γιατί αρχικά δεν ήθελαν ούτε θεωρούσαν ότι έχουν ευθύνη».

Πληθαίνουν τα παράπονα 

Την ίδια ώρα, τα παράπονα που δέχεται η Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ) αναφορικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρίες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, πληθαίνουν.

Ανάμεσα σε άλλα συμπεριλαμβάνονται παράπονα για ιατρεία προσωπικών γιατρών και φαρμακεία που δεν είναι προσβάσιμα ή δεν έχουν χώρο στάθμευσης, νοσοκομεία που δεν διαθέτουν πτυσσόμενα κρεβάτια για εξέταση και ράμπες εκτός προδιαγραφών

Ενδεικτικά της κατάστασης είναι και τα παράπονα που δέχεται και το Παρατηρητήριο της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ).

Ασθενής κατήγγειλε ότι ενώ είχε αναφέρει σε τηλεφωνική επικοινωνία πριν από το ραντεβού της σε ακτινοδιαγνωστικό κέντρο ότι είναι κάτοχος κάρτας αναπήρων, δεν την ενημέρωσαν ότι το κέντρο δεν διαθέτει ανελκυστήρα.

Κατά την προσέλευση στο κέντρο την ημέρα της εξέτασης και έχοντας εκφράσει τη δυσαρέσκεια της αναφορικά με το γεγονός αφού η εξέταση έπρεπε να διενεργηθεί στον 1ο όροφο και δεν υπήρχε ανελκυστήρας, πρότειναν όπως γίνει η εξέταση σε άλλο κέντρο το οποίο διαθέτει ανελκυστήρα.

Σε άλλη περίπτωση, γυναίκα με κινητικά προβλήματα ανέφερε στο παρατηρητήριο της ΟΣΑΚ ότι σε κλινική που επισκέφθηκε για διενέργεια γαστροσκόπησης, δεν υπήρχε δωμάτιο με τουαλέτα για ΑμεΑ .Η μοναδική τουαλέτα για ΑμεΑ που διέθετε η κλινική βρισκόταν στο ισόγειο.

Παράλληλα, γυναίκα σε τροχοκάθισμα επισκέφθηκε διαγνωστικό κέντρο το οποίο δεν διέθετε ανελκυστήρα και την σήκωσαν δυο εργαζόμενοι για να την μεταφέρουν στο 2ο όροφο όπου θα διενεργείτο η εξέταση.

Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο της συζήτησης του θέματος το Σεπτέμβριο του 2023 στην κοινοβουλευτική επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επισημάνθηκε ότι στην πλειοψηφία τους οι ειδικοί και προσωπικοί ιατροί στον ΓεΣΥ δεν παρέχουν πρόσβαση.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Σύμφωνα με τα όσα παρουσιάστηκαν στη συνεδρία, διαπιστώθηκε ότι κατά τη διερεύνηση καταγγελιών ασθενών στην επαρχία Λευκωσίας, η προσβασιμότητα ατόμων με κινητικά προβλήματα και αναπηρίες διασφαλιζόταν μόνο σε 34 ιατρεία από όσα είναι συμβεβλημένα στο ΓεΣΥ.

Της Μόνικας Μακρυγιάννη