Τί περιλαμβάνει η νέα εθνική στρατηγική για τον μητρικό θηλασμό

Σε τρεις άξονες βασίζεται η νέα εθνική στρατηγική για τον μητρικό θηλασμό που καλύπτει την περίοδο 2024-2027.

Στη στρατηγική που δημοσιοποίησε το υπουργείο Υγείας, καταρχήν γίνεται μια γενική εισαγωγή στο θέμα και τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα του νέου στρατηγικού σχεδιασμού για προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού στην Κύπρο.

Γίνεται αναφορά στα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για την υγεία βρέφους και μητέρας, αλλά και τη θετική επίδραση που έχει στη γενικότερη δημόσια υγεία.

Στην ίδια ενότητα τονίζονται επίσης τα οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά οφέλη του μητρικού θηλασμού, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την αναγκαιότητα υιοθέτησης πολιτικών προώθησής του.

Στη συνέχεια σημειώνονται οι βασικές διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές οι οποίες αφορούν στον μητρικό θηλασμό και οι οποίες παρέχουν το πλαίσιο δράσης που επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς άξονες. Για κάθε άξονα καθορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι, βάσει των οποίων θα σχεδιαστούν δράσεις για την υλοποίηση, την παρακολούθηση και αξιολόγησή της.

Τρεις βασικοί άξονες δράσης

Η εθνική στρατηγική για την προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού περιλαμβάνει τρεις βασικούς άξονες δράσης κάτω από τους οποίους έχουν τεθεί συγκεκριμένοι στόχοι που καθορίζουν τι επιδιώκεται από τις προτεινόμενες δράσεις:

1ος Άξονας: Πολιτικές Προώθησης Μητρικού Θηλασμού 

Στόχοι

1. Δημιουργία πολιτικών, δομών και νομοθεσίας που θα προστατεύουν και θα προωθούν τον μητρικό θηλασμό.

2. Εφαρμογή της εθνικής πολιτικής για τον μητρικό θηλασμό.

3. Αύξηση της αποκλειστικότητας και διάρκειας του μητρικού θηλασμού σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

4. Εφαρμογή της φιλικής πρωτοβουλίας και η δημιουργία «Φιλικών προς το Βρέφος Υπηρεσιών Υγείας».

5. Πρόσβαση του πληθυσμού σε υπηρεσίες προστασίας, προαγωγής και υποστήριξης του μητρικού θηλασμού.

6. Δημιουργία φιλικής προς το βρέφος και τον θηλασμό κουλτούρας και δομών, στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, στην εργασία και στην κοινωνία γενικότερα.

2ος Άξονας: Πληροφόρηση, Επιμόρφωση και Εκπαίδευση 

Στόχοι

1. Επαρκής πληροφόρηση, επιμόρφωση και επικοινωνία για τον θηλασμό, με τη χρήση ποικιλίας μέσων και μεθόδων, αρχίζοντας από τη νηπιακή ηλικία και συνεχίζοντας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής.

2. Δημιουργία και εμπέδωση κουλτούρας θηλασμού στην κοινωνία.

3. Συνεχής επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας.

4. Πρόσβαση των επαγγελματιών υγείας σε εξειδικευμένη εκπαίδευση σχετική με τον μητρικό θηλασμό.

3ος Άξονας: Δείκτες Θηλασμού – Επιτήρηση και Έρευνα

Στόχοι

1. Καταγραφή ποσοστών μητρικού θηλασμού βάσει των οδηγιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

2. Ορισμός κριτηρίων παρακολούθησης της πρακτικής εφαρμογής των 10 βημάτων θηλασμού και εναρμόνισης με τον διεθνή κώδικα εμπορίας υποκατάστατων μητρικού γάλακτος.

3. Παρακολούθηση και αξιολόγηση εφαρμογής της φιλικής προς το βρέφος πρωτοβουλίας στις υπηρεσίες υγείας και στην κοινωνία.

4. Προώθηση της έρευνας διασφαλίζοντας ανεξαρτησία από εμπορικά συμφέροντα.

Βασική προτεραιότητα δημόσιας υγείας

Η προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού αποτελούν βασική προτεραιότητα της δημόσιας υγείας και περιλαμβάνεται στους στρατηγικούς στόχους του υπουργείου Υγείας. Οι κύριοι στόχοι της Εθνικής Πολιτικής Μητρικού Θηλασμού του Υπουργείου Υγείας περιλαμβάνουν:

1) Αναγνώριση του μητρικού θηλασμού ως του φυσιολογικού τρόπου διατροφής των παιδιών αποκλειστικά για 6 μήνες και μαζί με συμπληρωματικές τροφές ως δύο χρόνια ή/και περισσότερο ανάλογα με την επιθυμία των μητέρων και των παιδιών τους.

2) Προώθηση της εφαρμογής των προνοιών της πρωτοβουλίας για τα φιλικά προς το βρέφος νοσοκομεία του ΠΟΥ και της UNICEF, σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας σε μητέρες και βρέφη.

3) Υιοθέτηση γραπτής πολιτικής από τα κέντρα παροχής μαιευτικών υπηρεσιών και φροντίδας στο βρέφος για την οποία να τηρείται συνεχώς ενήμερο το προσωπικό.

4) Εκπαίδευση, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και άλλων επαγγελματιών, των μητέρων, των γονέων, της κοινωνίας γενικότερα αρχίζοντας από την πολύ μικρή ηλικία.

5) Εξασφάλιση υποστηρικτικού περιβάλλοντος προς τον θηλασμό σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, στην οικογένεια και στην κοινότητα στους χώρους που η μητέρα ζει, εργάζεται και αναπτύσσεται.

6) Προώθηση και ενίσχυση της έρευνας και της συλλογής δεδομένων για τον μητρικό θηλασμό στην Κύπρο και την εφαρμογή της φιλικής προς το βρέφος πρωτοβουλίας (BFHI).

Δράση Εθνικής Επιτροπής

Σύμφωνα με τον περί της Προώθησης και της Προστασίας του Μητρικού Θηλασμού Νόμο του 2018 (Ν.21(Ι)/201817, η Εθνική Επιτροπή είναι ενδεκαμελής, με θητεία πέντε ετών και διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από πρόταση του υπουργού Υγείας, εκ των οποίων ένα μέλος διορίζεται ως πρόεδρος.

Η Εθνική Επιτροπή ασκεί συμβουλευτικό ρόλο προς το υπουργείο Υγείας και διαβουλεύεται με αυτό για τον καθορισμό των δράσεων υλοποίησης της στρατηγικής.

Κατά την άσκηση των καθηκόντων της και με σκοπό την προώθηση υλοποίησης της στρατηγικής, η Εθνική Επιτροπή δύναται να καλεί εκπροσώπους ή/και να συνεργάζεται με άλλους φορείς ή υπηρεσίες αναλόγως του θέματος το οποίο συζητείται και να συστήνει υποεπιτροπές.

Για την επιτυχία της στρατηγικής για τον μητρικό θηλασμό, η καταγραφή των ποσοστών του μητρικού θηλασμού, πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εφαρμογής του. Για να διασφαλιστεί η συγκρισιμότητα, η καταγραφή και η παρακολούθηση, πρέπει να καταγράφονται στοιχεία σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές και αποδεκτές μεθόδους.

Αυξήθηκε ο μητρικός θηλασμός

Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα που περιλαμβάνονται στη στρατηγική, η Κύπρος σε σχέση με τις άλλες χώρες το 2010 είχε χαμηλότερα ποσοστά μητρικού θηλασμού, ενώ τώρα, τα ποσοστά αυτά είναι σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από ότι ήταν το 2010.

Το ποσοστό του μητρικού θηλασμού (αποκλειστικού και μεικτού) το 2010 ήταν 65,7% ενώ το 2022 ήταν 88,3%, δηλαδή υπήρξε αύξηση 34%.

Όσον αφορά το ποσοστό του αποκλειστικού θηλασμού, το 2010 ήταν 16,8% ενώ το 2022 ήταν 24,4%, ενώ ο μεικτός θηλασμός το 2010 ήταν 48,9%, ενώ το 2022 ήταν 63,9%.

Δεδομένα για τη διαχρονικότητα και τις πρακτικές μητρικού θηλασμού στην Κύπρο, συλλέγονταν από το υπουργείο Υγείας, στο πλαίσιο υλοποίησης της δειγματοληπτικής Έρευνας Κάλυψης Εμβολιασμών.

Η έρευνα αυτή, διεξαγόταν περίπου κάθε τρία χρόνια από το 1991 και είχε ως στόχο τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τον εμβολιασμό παιδιών ηλικίας 17-24 μηνών, με τη στήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Η τελευταία και πιο πρόσφατη μελέτη πραγματοποιήθηκε το 2019 και περιλάμβανε ένα δείγμα 744 παιδιών, ηλικίας 17-24 μηνών, επιλεγμένο με τη μέθοδο τυχαίας στρωματοποίησης σε πέντε επαρχίες. Από αυτά, 610 παιδιά ανταποκρίθηκαν, με ποσοστό ανταπόκρισης γονέων 82%.

Η συλλογή στοιχείων πραγματοποιήθηκε από ομάδες λειτουργών τους Υπηρεσίας Επισκεπτών/τριών Υγείας, με προετοιμασία των γονέων/κηδεμόνων μέσω ανακοινώσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης. Η συλλογή δεδομένων έγινε σε δύο στάδια: Αρχικά, στάλθηκαν επιστολές τους τους γονείς/κηδεμόνες, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε τηλεφωνική επικοινωνία για τη διευθέτηση των συναντήσεων και τη συλλογή των δεδομένων.

Κυριότερα αποτελέσματα μητρικού θηλασμού, 2019 

Το 82,3% δήλωσαν ότι το παιδί έχει θηλάσει. Από τα παιδιά που θήλασαν, ποσοστό 45% δηλώθηκε ως αποκλειστικός θηλασμός

Από τα παιδιά που θήλασαν, ποσοστό 26% θήλασαν για 1-40 ημέρες, 18% από 41 μέρες έως 3 μήνες, 23% μεταξύ 3-6 μήνες, 18% από 6-12 μήνες και 14% πέραν των 12 μηνών.

Ποσοστό 48% των γυναικών δήλωσαν ότι το παιδί είχε θηλάσει σε διάστημα 1 ώρας μετά τον τοκετό και 82,6% των μητέρων δήλωσαν ότι είχαν ενημερωθεί για το μητρικό θηλασμό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Παρακολούθηση στρατηγικής

Όπως τονίζεται, βασική προϋπόθεση επίτευξης των στόχων που τίθενται στον στρατηγικό σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας για τον μητρικό θηλασμό, είναι η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

Η υλοποίηση της εθνικής στρατηγικής προωθείται από το υπουργείο Υγείας και την Εθνική Επιτροπή η οποία συστήθηκε βάσει του ο περί της Προώθησης και της Προστασίας του Μητρικού Θηλασμού Νόμος του 2018 (Ν.21(Ι)/2018)23.

Η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού Κύπρου, με τη διεπιστημονική σύνθεση της συμβάλλει στην προώθηση υλοποίησης της Στρατηγικής για την Προστασία, Προαγωγή και Υποστήριξη του μητρικού θηλασμού (2024-2027) με συμμετοχή του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, των οργανωμένων συνόλων/ συνδέσμων, των επιστημονικών συλλόγων και των πανεπιστημιακών σχολών που σχετίζονται με το θέμα και στη βάση της σχετικής νομοθεσίας

Το υπουργείο Υγείας μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης από τους εμπλεκόμενους του βαθμού και της προόδου υλοποίησης των δράσεων που περιλαμβάνει η Στρατηγική, θα καταγράφει και αξιολογεί την πρόοδο υλοποίησής της.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η διαδικασία παρακολούθησης, αξιολόγησης και λογοδοσίας από τους εμπλεκόμενους θα είναι συνεχής σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού.

Πιο συγκεκριμένα, οι αρμόδιοι φορείς θα καλούνται να υποβάλουν αναφορές προόδου, περιλαμβανομένων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων και άλλων χρήσιμων πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης των δράσεων της Στρατηγικής που εμπίπτουν στον τομέα ευθύνης τους.

Στη βάση της συνεχούς αξιολόγησης της προόδου υλοποίησης της στρατηγικής, το υπουργείο Υγείας και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν με εισηγήσεις στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται πως απαιτούνται πρόσθετες δράσεις, αλλαγές και αναθεωρήσεις σε δράσεις ή/και πολιτικές που προωθούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής.

Της Γεωργίας Χαννή