Πρόεδρος ΚΕΦΕΑ: Όχι στις προσφορές για φάρμακα

Η επιστροφή στις διαδικασίες προσφορών για τα φάρμακα θα εγκλωβίσει τους ασθενείς σε μία και μόνο επιλογή, υποστηρίζει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ) Κυριάκος Μικέλλης.

Σε συνέντευξή του στο YgeiaWatch, αναφέρει ότι «είναι αδιανόητο εν έτη 2022 να υπάρχουν φωνές που να υποστηρίζουν ότι η πρόσβαση σε ένα μόνο φάρμακο, το πιο φθηνό, είναι η καλύτερη επιλογή, τη στιγμή που με βάση το νέο σύστημα όπως έχει συμφωνηθεί, οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση σε πλειάδα φαρμάκων και θεραπειών».

Σημειώνει ότι η ενδεχόμενη προσφορά φαρμάκων πρόκειται να επιφέρει την πρόσβαση ελάχιστων φαρμάκων στην αγορά και συγκεκριμένα των πιο φθηνών. Αυτό, από την άλλη, συνεπάγεται ν ανεπάρκεια φροντίδας και θεραπείας των ασθενών εφόσον το κάθε φάρμακο δεν έχει την ίδια επίδραση και δεν είναι το κατάλληλο για όλους.

Επομένως, προσθέτει, «αυτό που θα μπορούσε να οδηγήσει στην εφαρμογή της διαδικασίας προσφορών για την προμήθεια φαρμάκων είναι η αποτυχία της εφαρμογής των όσων έχουν συμφωνηθεί πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ, από πλευράς των αρμοδίων».

Ο κ. Μικέλλης αναφέρει ότι «σύμφωνα με τα όσα έχουν συμφωνηθεί, σε ό,τι αφορά τα φάρμακα της Α΄ φάσης, ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό, με την παραχώρηση σημαντικών εκπτώσεων από πλευράς των φαρμακευτικών εταιρειών, προς το σύστημα, όπως επίσης και με τη συνεισφορά των δικαιούχων».

«Σε ό,τι αφορά τα φάρμακα της Β’ φάσης, στα οποία περιλαμβάνονται τα πλείστα καινοτόμα φάρμακα, έχουμε συμφωνήσει σε εμπιστευτικές συμφωνίες ελεγχόμενης ένταξης, με την εφαρμογή των οποίων επίσης επιτυγχάνεται ο επιδιωκόμενος στόχος της πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακά τους», τονίζει.

Επιπρόσθετα, ο κ. Μικέλλης δήλωσε ότι σε περίπτωση που οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση μόνο στα πιο φθηνά φάρμακα, τότε μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει τα δεδομένα σε μια κατάσταση ακόμα χειρότερη από αυτή πριν το ΓεΣΥ, «καθώς θα καταλήξουμε σε ένα σύστημα που θα εξαρτάται από πολύ λίγα φάρμακα, ενώ οι παροχείς και οι εταιρείες θα αποσύρουν το ενδιαφέρον τους για την κυπριακή αγορά, με αποτέλεσμα να μειωθούν δραματικά οι επιλογές σε φάρμακα».

«Δεν σας κρύβω ότι το ενδιαφέρον των εταιρειών για την κυπριακή αγορά είχε αναθερμανθεί με το άκουσμα της εφαρμογής του ΓεΣΥ, στη βάση των συμφωνημένων διαδικασιών που διασφαλίζουν έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε πλειάδα φαρμάκων. Αν γίνουν πισωγυρίσματα, κινδυνεύουμε να χαθεί η αξιοπιστία όλων, ενώ η εμπιστοσύνη που οι πολίτες έδειξαν στο νέο σύστημα θα καταρρεύσει, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για όλους. Είναι καιρός να σταματήσουν οι πειραματισμοί και να επικεντρωθούμε όλοι στην κοινή προσπάθεια για τη λειτουργία του συστήματος, όπως ακριβώς έχει σχεδιαστεί και συμφωνηθεί», υπογράμμισε.

Ανεπαρκής θεραπεία ασθενών-πολιτών

Κληθείς να απαντήσει εάν η περιορισμένη επιλογή των φαρμάκων θα συμβάλει αρνητικά στην επαρκή θεραπεία των ασθενών-πολιτών, σχολίασε ότι «αρκεί να θυμηθούμε πώς ήταν η κατάσταση πριν το ΓεΣΥ για τους δικαιούχους δωρεάν περίθαλψης στα δημόσια νοσηλευτήρια».

Για παράδειγμα, «ένα φάρμακο, εκείνο που κέρδιζε τη διαδικασία προσφορών, ήταν διαθέσιμο στους τότε δικαιούχους. Εάν ο ασθενής χρειαζόταν κάτι διαφορετικό στο πλαίσιο της θεραπείας του, τότε υπήρχε μόνο η δυνατότητα αγοράς από τον ιδιωτικό τομέα. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι στην προ ΓεΣΥ εποχή, ο ιδιωτικός τομέας διατηρούσε ένα ποσοστό γύρω στο 50% της αγοράς, με την πλειοψηφία των φαρμάκων να είναι διαθέσιμα, δίνοντας το δικαίωμα επιλογής στους επαγγελματίες υγείας».

Πρόσθεσε επίσης ότι «με την εφαρμογή του νέου συστήματος, η ιδιωτική αγορά έχει συρρικνωθεί σημαντικά, καθώς όλος ο πληθυσμός είναι πλέον δικαιούχος του ΓεΣΥ και κάνει απρόσκοπτη χρήση του συστήματος. Η εξέλιξη αυτή έχει επί της ουσίας καταστήσει την ιδιωτική αγορά σε μεγάλο βαθμό μη βιώσιμη».

Επομένως, εάν εφαρμοστούν προσφορές στα φάρμακα, «θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι τα φάρμακα που δεν θα κερδίζουν τις προσφορές, δεν θα παραμείνουν στην αγορά - όχι γιατί δεν το θέλουν οι εταιρίες - αλλά επειδή η παρουσία τους δεν θα αποτελεί βιώσιμη επιλογή».

Ανέφικτη η διάθεση άλλων φαρμάκων

Σύμφωνα με τον κ. Μικέλλη, στην περίπτωση εφαρμογής μιας διαδικασίας προσφορών, το φάρμακο που θα κερδίζει, θα είναι ουσιαστικά το μόνο διαθέσιμο για τους ασθενείς εντός του συστήματος.

«Το κατά πόσον θα γίνει κατορθωτή η διάθεση άλλων φαρμάκων, εκτός συστήματος, θα εξαρτηθεί αποκλειστικά και μόνον από το κατά πόσο θα είναι βιώσιμη η κυκλοφορία στην ιδιωτική αγορά. Με δεδομένο το μικρό πλέον μέγεθος της ιδιωτικής αγοράς στην Κύπρο, κάτι τέτοιο φαντάζει ανέφικτο», είπε.

«Αν επικρατήσουν αντίστοιχες λογικές, τότε αυτοί που θα το πληρώσουν, δυστυχώς, θα είναι οι δικαιούχοι που θα έχουν ανάγκη την πρόσβαση στα φάρμακα, δηλαδή όλοι εμείς», υπογράμμισε.

Το κόστος της αγοράς των φαρμάκων

Ερωτηθείς για το κόστος των φαρμακευτικών σκευασμάτων στην αγορά ανέφερε ότι τα φάρμακα αποτελούν καθόλα ελεγχόμενα αγαθά, καθώς πέραν των εγκρίσεων που χρειάζονται για να αποδείξουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, ελέγχονται και για την τιμή πώλησής τους.

Δήλωσε ακόμη ότι η Κύπρος εφαρμόζει, μέσω της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Υγείας, ένα σύστημα το οποίο καθορίζει τις χονδρικές τιμές με βάση τις αντίστοιχες χονδρικές τιμές στις χώρες αναφοράς ( 10 χώρες). Μέσα από αυτό το σύστημα προκύπτουν χονδρικές τιμές περίπου στον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ.

«Αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των ασθενών από πλευράς του συστήματος», τόνισε.

Όπως ανέφερε, «θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι στην αρχή της εφαρμογής ενός συστήματος βασισμένου σε διαδικασίες προσφορών, το κόστος θα είναι χαμηλό, λόγω του ότι το πιο φθηνό φάρμακο θα είναι και το μοναδικό εντός συστήματος. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, ιδιαίτερα αν προκύψει απόσυρση προϊόντων που δεν θα έχουν κερδίσει τις προσφορές, τότε σαφώς θα παρατηρηθεί αύξηση και στο κόστος της εξασφάλισης της κατάλληλης ανά περίπτωση θεραπείας».

Της Ουρανίας Στυλιανού

Η συνέντευξη

• Τι μπορεί να οδηγήσει στο ενδεχόμενο πραγματοποίησης της διαδικασίας προσφορών για την προμήθεια στα φάρμακα;

Η δυνατότητα επιλογής από πλευράς γιατρών και ασθενών σε περισσότερα του ενός φάρμακα και θεραπείες αποτελεί βασικό πυλώνα της φιλοσοφίας του ΓεΣΥ. Η ανάγκη αυτή αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους οι οποίες οδήγησαν στην κατάργηση του παλιού και στην εφαρμογή του νέου συστήματος υγείας. Επομένως, αυτό που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πισωγύρισμα στις διαδικασίες προσφορών για την προμήθεια φαρμάκων, είναι η αποτυχία εφαρμογής των όσων έχουν συμφωνηθεί πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ, από πλευράς των αρμοδίων. Για εμάς είναι αδιανόητο εν έτει 2022 να υπάρχουν φωνές που να υποστηρίζουν ότι η πρόσβαση σε ένα μόνο φάρμακο, το πιο φθηνό, είναι η καλύτερη επιλογή, τη στιγμή που με βάση το νέο σύστημα όπως έχει συμφωνηθεί, οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση σε πλειάδα φαρμάκων και θεραπειών. Είναι καιρός να αφήσουμε επιτέλους πίσω μας αναχρονιστικές και παρωχημένες διαδικασίες που ανήκουν στην προ ΓεΣΥ εποχή και καθιστούν θεράποντες και θεραπευόμενους αιχμαλώτους μιας λογικής που εδράζει αποκλειστικά σε λογικές κόστους. Στη διάρκεια των πολύμηνων διαβουλεύσεων για την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας, επενδύθηκε σημαντικός χρόνος σε συζητήσεις και αξιολόγηση διαφορετικών μοντέλων διαχείρισης των φαρμάκων, έτσι ώστε να υιοθετηθεί ένα σύστημα το οποίο από τη μια να δίνει τη δυνατότητα στους επαγγελματίες υγείας να επιλέγουν την καταλληλότερη θεραπεία και από την άλλη να κινείται εντός του εκάστοτε προϋπολογισμού. Κομβικό σημείο και στόχος σε όλη αυτή τη συζήτηση ήταν και παραμένει η πρόσβαση των ασθενών στην κατάλληλη θεραπευτική αγωγή ανά περίπτωση.

Σύμφωνα με τα όσα έχουν συμφωνηθεί, σε ό,τι αφορά τα φάρμακα της Α΄ φάσης, ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό, με την παραχώρηση σημαντικών εκπτώσεων από πλευράς των φαρμακευτικών εταιρειών, προς το σύστημα, όπως επίσης και με τη συνεισφορά των δικαιούχων. Σε ό,τι αφορά τα φάρμακα της Β’ φάσης, στα οποία περιλαμβάνονται τα πλείστα καινοτόμα φάρμακα, έχουμε συμφωνήσει σε εμπιστευτικές συμφωνίες ελεγχόμενης ένταξης, με την εφαρμογή των οποίων επίσης επιτυγχάνεται ο επιδιωκόμενος στόχος της πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακά τους. Για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν γίνεται κατορθωτή η συμφωνία σε σχέση με τις διαδικασίες ελεγχόμενης ένταξης φαρμάκων στο σύστημα, η νομοθεσία προνοεί τη σύσταση Αναθεωρητικού Συμβουλίου, το οποίο διορίζεται από το υπουργείο Υγείας. Εάν δεν προκύψει συμφωνία ούτε με την παρέμβαση του Αναθεωρητικού Συμβουλίου, τότε βάσει των συμφωνημένων διαδικασιών, ο ΟΑΥ μπορεί να απευθυνθεί στο Υπουργείο Υγείας και να ζητήσει όπως εξασφαλιστεί το συγκεκριμένο φάρμακο. Η ίδια η νομοθεσία λοιπόν του ΓεΣΥ προβλέπει μια σειρά από βήματα που θα διασφαλίζουν πρόσβαση σε πληθώρα φαρμάκων και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για όσους αναφέρονται σε επιστροφή στις διαδικασίες προσφορών, που θα εγκλωβίσουν τους ασθενείς σε μία και μόνο επιλογή.

• Η περιορισμένη επιλογή φαρμάκων που θα υπάρχει μετά από αυτή την διαδικασία θα συμβάλει αρνητικά στην απαραίτητη και επαρκή θεραπεία των ασθενών-πολιτών;

Αρκεί να θυμηθούμε πώς ήταν η κατάσταση πριν το ΓεΣΥ για τους δικαιούχους δωρεάν περίθαλψης στα δημόσια νοσηλευτήρια για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα. Ένα φάρμακο, εκείνο που κέρδιζε τη διαδικασία προσφορών, ήταν διαθέσιμο στους τότε δικαιούχους. Εάν ο ασθενής χρειαζόταν κάτι διαφορετικό στο πλαίσιο της θεραπείας του, τότε υπήρχε μόνο η δυνατότητα αγοράς από τον ιδιωτικό τομέα. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι στην προ ΓεΣΥ εποχή, ο ιδιωτικός τομέας διατηρούσε ένα ποσοστό γύρω στο 50% της αγοράς, με την πλειοψηφία των φαρμάκων να είναι διαθέσιμα, δίνοντας το δικαίωμα επιλογής στους επαγγελματίες υγείας. Με την εφαρμογή του νέου συστήματος, η ιδιωτική αγορά έχει συρρικνωθεί σημαντικά, καθώς όλος ο πληθυσμός είναι πλέον δικαιούχος του ΓεΣΥ και κάνει απρόσκοπτη χρήση του συστήματος. Η εξέλιξη αυτή έχει επί της ουσίας καταστήσει την ιδιωτική αγορά σε μεγάλο βαθμό μη βιώσιμη. Επομένως, εάν παρ‘ ελπίδα εφαρμοστούν εκ νέου διαδικασίες προσφορών, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι φάρμακα που δεν θα κερδίζουν τις προσφορές, δεν θα παραμείνουν στην αγορά - όχι γιατί δεν το θέλουν οι εταιρίες - αλλά επειδή η παρουσία τους δεν θα αποτελεί βιώσιμη επιλογή.

• Υπάρχουν υποκατάστατα φάρμακα που θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες από αυτά που δεν θα είναι πλέον διαθέσιμα στην κυπριακή αγορά;

Στην περίπτωση εφαρμογής μιας διαδικασίας προσφορών, το φάρμακο που θα κερδίζει, θα είναι ουσιαστικά το μόνο διαθέσιμο για τους ασθενείς εντός του συστήματος. Το κατά πόσον θα γίνει κατορθωτή η διάθεση άλλων φαρμάκων, εκτός συστήματος, θα εξαρτηθεί αποκλειστικά και μόνον από το κατά πόσο θα είναι βιώσιμη η κυκλοφορία στην ιδιωτική αγορά. Με δεδομένο το μικρό πλέον μέγεθος της ιδιωτικής αγοράς στην Κύπρο, κάτι τέτοιο φαντάζει ανέφικτο. Αν επικρατήσουν αντίστοιχες λογικές, τότε αυτοί που θα το πληρώσουν, δυστυχώς, θα είναι οι δικαιούχοι που θα έχουν ανάγκη την πρόσβαση στα φάρμακα, δηλαδή όλοι εμείς.

• Με την απόσυρση κάποιων φαρμακευτικών σκευασμάτων από την αγορά συνεπάγεται ότι και το κόστος της αγοράς φαρμάκων θα μειωθεί;

Καταρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί πως τα φάρμακα αποτελούν καθόλα ελεγχόμενα αγαθά, καθώς πέραν των εγκρίσεων που χρειάζονται για να αποδείξουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, ελέγχονται και για την τιμή πώλησής τους. Η Κύπρος εφαρμόζει, μέσω της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Υγείας, ένα σύστημα το οποίο καθορίζει τις χονδρικές τιμές με βάση τις αντίστοιχες χονδρικές τιμες στις χώρες αναφοράς ( 10 χώρες). Μέσα από αυτό το σύστημα προκύπτουν χονδρικές τιμες περίπου στον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ. Για να απαντήσω όμως και στο ερώτημά σας, αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των ασθενών από πλευράς του συστήματος. Δεν είναι δυνατόν να θεωρούμε ότι ένα φάρμακο είναι το μόνο κατάλληλο για όλους τους ασθενείς που βρίσκονται αντιμέτωποι με μια συγκεκριμένη πάθηση. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι στην αρχή της εφαρμογής ενός συστήματος βασισμένου σε διαδικασίες προσφορών, το κόστος θα είναι χαμηλό, λόγω του ότι το πιο φθηνό φάρμακο θα είναι και το μοναδικό εντός συστήματος. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, ιδιαίτερα αν προκύψει απόσυρση προϊόντων που δεν θα έχουν κερδίσει τις προσφορές, τότε σαφώς θα παρατηρηθεί αύξηση και στο κόστος της εξασφάλισης της κατάλληλης ανά περίπτωση θεραπείας.

• Με τις προσφορές στα φάρμακα θα έχουμε ξανά μία κατάσταση προ-ΓεΣΥ όπου ο κόσμος είχε πρόσβαση μόνο στα πιο φθηνά φάρμακα;

Κατά την εκτίμησή μας, μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει τα δεδομένα σε μια κατάσταση ακόμα χειρότερη, καθώς θα καταλήξουμε σε ένα σύστημα που θα εξαρτάται από πολύ λίγα φάρμακα, ενώ οι παροχείς/εταιρείες θα αποσύρουν το ενδιαφέρον τους για την κυπριακή αγορά, με αποτέλεσμα να μειωθούν δραματικά οι επιλογές σε φάρμακα. Δεν σας κρύβω ότι το ενδιαφέρον των εταιρειών για την κυπριακή αγορά είχε αναθερμανθεί με το άκουσμα της εφαρμογής του ΓεΣΥ, στη βάση των συμφωνημένων διαδικασίων που διασφαλίζουν έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε πλειάδα φαρμάκων. Αν γίνουν πισωγυρίσματα, κινδυνεύουμε να χαθεί η αξιοπιστία όλων, ενώ η εμπιστοσύνη που οι πολίτες έδειξαν στο νέο σύστημα θα καταρρεύσει, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για όλους. Είναι καιρός να σταματήσουν οι πειραματισμοί και να επικεντρωθούμε όλοι στην κοινή προσπάθεια για τη λειτουργία του συστήματος, όπως ακριβώς έχει σχεδιαστεί και συμφωνηθεί.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

• Θα παίζει κάποιο ρόλο εάν ένα φάρμακο είναι φθηνό ή ακριβό ώστε να σταματήσει η κυκλοφορία του στην κυπριακή αγορά; Με ποιες προϋποθέσεις και κριτήρια θα αποφασιστεί ποια φάρμακα θα διατηρηθούν στην κυπριακή αγορά και ποια όχι;

Οι φαρμακευτικές εταιρείες με δραστηριοποίηση στην έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων, που αποτελούν και τα μέλη της Ένωσής μας, έχουν ως βασικό μέλημά τους την παροχή της κατάλληλης θεραπείας στους ασθενείς που την έχουν ανάγκη, στο χρόνο που την έχουν ανάγκη. Αποτελεί πεποίθησή μας ότι η πλήρης εφαρμογή των προνοιών της νομοθεσίας παρέχει αυτή την ευχέρεια στους δικαιούχους, σε ικανοποιητικό βαθμό. Παράλληλα όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι επιχειρήσεις και για να μπορούν να συνεχίσουν απρόσκοπτα την προσφορά τους στους ασθενείς, θα πρέπει να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους. Η διασφάλιση αυτή είναι που τροφοδοτεί σε μεγάλο βαθμό και τη συνεχή επένδυση στην έρευνα για ανακάλυψη νέων καινοτόμων φαρμάκων. Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι βασικό κριτήριο για τη διατήρηση του ενδιαφέροντος μιας εταιρείας για κυκλοφορία φαρμακευτικών προϊόντων σε μια αγορά, αποτελούν από τη μια η ιατρική ανάγκη των ασθενών και από την άλλη το πλαίσιο λειτουργίας. Είναι σημαντικό οι διαδικασίες που εφαρμόζονται να διασφαλίζουν τη δίκαιη αντιμετώπιση των φαρμάκων, να είναι σαφείς στο τι απαιτείται να προσκομίσει κανείς, στα χρονοδιαγράμματα που διέπουν την αξιολόγηση, αλλά και στο οικονομικό σκέλος των συμφωνηθέντων. Τα κριτήρια αυτά είναι το ίδιο σημαντικά και αλληλένδετα, ενώ επηρεάζουν εξίσου τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από πλευράς εταιρειών, πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε μικρές αγορές όπως είναι η δική μας.