Παγκόσμια Ημέρα Ανακύκλωσης: Στο 18% το ποσοστό στην Κύπρο

Με την υπόμνηση ότι η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αναχαίτιση του προβλήματος της μείωσης των πόρων της γης και ότι η μετατροπή σκουπιδιών σε πόρους είναι το κλειδί για την κυκλική οικονομία, εορτάζεται σήμερα, 18 Μαρτίου, η Παγκόσμια Μέρα Ανακύκλωσης.

Μια μέρα που καθιερώθηκε το 2018 για να συνδράμει στην αναγνώριση της σημασίας που παίζει η ανακύκλωση στη διατήρηση των πόρων της γης και στη διασφάλιση του μέλλοντος του πλανήτη μας.

Η αποστολή της Παγκόσμιας Ημέρας Ανακύκλωσης, όπως ορίζεται από το Παγκόσμιο Ίδρυμα Ανακύκλωσης, είναι διπλή, πρώτον να σταλεί το μήνυμα στους παγκόσμιους ηγέτες ότι η ανακύκλωση είναι πολύ σημαντική και χρειάζεται επειγόντως μια κοινή προσέγγιση και δεύτερον να σταλεί το μήνυμα στους ανθρώπους όλης της γης ότι πρέπει να σκεφτούν τους πόρους που λιγοστεύουν και να κάνουν πράξη την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.

Κύπρος- παραγωγή αποβλήτων-ανακύκλωση

Η συνολική παραχθείσα ποσότητα αστικών στερεών αποβλήτων στην Κύπρο ανήλθε σε 543 χιλιάδες τόνους το 2020, σε σύγκριση με 571 χιλιάδες τόνους το 2019, σημειώνοντας μείωση της τάξης του 4,9%, σύμφωνα με τα τελευταία επικαιροποιημένα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας.

Από την ποσότητα των 462 χιλιάδων τόνων που έτυχε διαχείρισης το 2020, το 78,8% διατέθηκε σε χώρους απόρριψης (ΟΕΔΑ, ΧΥΤΑ), το 18,3% προωθήθηκε για ανακύκλωση, το 1,2% κομποστοποιήθηκε και το 1,7% χρησιμοποιήθηκε για ανάκτηση ενέργειας.

Σύμφωνα με στοιχεία από την Green Dot, το 2021 ανακυκλώθηκαν 12.514 τόνοι PMD, 9.889 τόνοι χαρτιού και 5.963 τόνοι γυαλιού, σύνολο 29.727 τόνοι. Το 2020 ανακυκλώθηκαν συνολικά 27.319 τόνοι αποβλήτων.

Κατά το 2020, ο μέσος όρος της παραγωγής αστικών αποβλήτων ανά κάτοικο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 505 κιλά. Στην Κύπρο, η κατά κεφαλή παραγωγή αστικών αποβλήτων έφτασε τα 609 κιλά, ποσότητα που είναι από τις ψηλότερες ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Δανία έχει την υψηλότερη παραγωγή αστικών αποβλήτων ανά κάτοικο (845 κιλά) και ακολουθεί το Λουξεμβούργο (790 κιλά), η Μάλτα (643 κιλά), η Γερμανία (632 κιλά) και η Κύπρος (609 κιλά).

Η κατάσταση σε Κύπρο και ΕΕ - η διαχείριση αποβλήτων

Σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων, το κλειδί προς την κυκλική οικονομία είναι η μετατροπή του αποβλήτου σε πόρο.

Όπως αναφέρεται, οι  σκοποί και στόχοι που έχουν τεθεί στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία αποτελούν βασικές κινητήριες δυνάμεις για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων, την τόνωση της καινοτομίας στον τομέα της ανακύκλωσης, τον περιορισμό στη χρήση της υγειονομικής ταφής, και τη δημιουργία κινήτρων για την αλλαγή της συμπεριφοράς των καταναλωτών.

Εάν κατασκευάζουμε εκ νέου, επαναχρησιμοποιούμε και ανακυκλώνουμε, και εάν τα απόβλητα μιας βιομηχανίας χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες σε μια άλλη, η Ευρώπη θα μπορέσει να προχωρήσει σε μια πιο κυκλική οικονομία, όπου τα απόβλητα θα περιοριστούν και οι διάφοροι πόροι θα χρησιμοποιούνται με αποτελεσματικό και βιώσιμο /αειφόρο τρόπο.

Σύμφωνα με στοιχεία, στην Ευρώπη σήμερα χρησιμοποιούνται 16 τόνοι υλικών ανά άτομο ανά έτος, εκ των οποίων οι 6 τόνοι καταλήγουν ως απόβλητα.

Παρά το γεγονός ότι η διαχείριση των διαφόρων αποβλήτων συνεχίζει να βελτιώνεται στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή οικονομία σήμερα εξακολουθεί να χάνει σημαντικές ποσότητες ενδεχόμενων «δευτερογενών πρώτων υλών», όπως για παράδειγμα τα ρεύματα αποβλήτων μετάλλων, ξύλου, γυαλιού, χαρτιού, πλαστικού.

Σύμφωνα με Περιβαλλοντικό Κέντρο Δεδομένων και την Eurostat, από την άποψη των οικιακών απορριμμάτων και μόνο, κάθε άτομο στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή παράγει, κατά μέσο όρο, το ήμισυ του τόνου των εν λόγω αποβλήτων. Μόνο το 40% επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται και σε ορισμένες χώρες περισσότερο από το 80% καταλήγει ακόμα σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), όπως οι υπολογιστές, οι τηλεοράσεις, τα ψυγεία και τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν τις ταχύτερα αυξανόμενες ροές αποβλήτων στην ΕΕ, με περίπου 9 εκατομμύρια τόνους που παράχθηκαν το 2005, και αναμενόταν να αυξηθούν σε περισσότερα από 12 εκατομμύρια τόνους το 2020.

Σε ότι αφορά τα οχήματα υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στο τέλος του κύκλου ζωής τους παράγουν μεταξύ 7 και 8 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία θα πρέπει να τυγχάνουν σωστής διαχείρισης.

Κάθε χρόνο, περίπου 800.000 τόνοι μπαταριών αυτοκινήτων, 190.000 τόνοι βιομηχανικών μπαταριών και 160.000 τόνοι μπαταριών καταναλωτή εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν συλλέγονται και δεν ανακυκλώνονται σωστά όλες οι ποσότητες στο τέλος της ζωής τους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος απελευθέρωσης επικίνδυνων ουσιών και να γίνεται σπατάλη πόρων.

Τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΚΚ) αποτελούν μια από τις βαρύτερες και πιο ογκώδεις ροές αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ και θεωρούνται ως ρεύμα προτεραιότητας.

Αντιστοιχούν στο 25% - 30% του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ και αποτελούνται από πολλά υλικά, συμπεριλαμβανομένων σκυροδέματος, τούβλων, γύψου, ξύλου, γυαλιού, μετάλλων, πλαστικού, διαφόρων διαλυτών, αμίαντου και χωμάτων εκσκαφής, τα περισσότερα από τα οποία μπορούν να ανακυκλωθούν.

Οι πλείστοι αδειοδοτημένοι διαχειριστές αποβλήτων μετάλλων στην Κύπρο (συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία) κατέχουν άδεια και για τη διαχείριση ρευμάτων αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μελανιών και τόνερ. Απαριθμούνται συνολικά 107 αδειοδοτημένοι φορείς.

Στην Κύπρο λειτουργούν σήμερα 23 Πράσινα Σημεία και 4 κινητές μονάδες.

Τα διάφορα κλινικά απόβλητα συλλέγονται από τους παραγωγούς /κάτοχους κλινικών αποβλήτων (νοσοκομεία, κλινικές, οδοντιατρεία, μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες κ.α.) από αδειοδοτημένους συλλογείς-μεταφορείς και μεταφέρονται σε αδειοδοτημένες μονάδες επεξεργασίας, στις οποίες υποβάλλονται σε κατάλληλη αποστείρωση, και ακολούθως τα αποστειρωμένα απόβλητα διατίθενται σε ενδεδειγμένους χώρους διάθεσης αποβλήτων. Απαριθμούνται μόνο 2 αδειοδοτημένοι εμπλεκόμενοι φορείς διαχείρισης στην Κύπρο.

Τα απόβλητα βρώσιμων ελαίων και λιπών συλλέγονται απευθείας από τους διάφορους χώρους εστίασης (εστιατόρια, ξενοδοχεία κ.α.) από αδειοδοτημένους συλλογείς-μεταφορείς, αποθηκεύονται προσωρινά και χρησιμοποιούνται είτε κατευθείαν σε μονάδες αναερόβιας επεξεργασίας με σκοπό την παραγωγή βιοαερίου και ακολούθως την παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, είτε για παραγωγή βιοντίζελ για σκοπούς κίνησης ή παραγωγής ηλεκτρισμού, είτε για εξαγωγή σε μονάδες του εξωτερικού, ή ακόμα και ως ζωοτροφή σε πτηνοτροφία (αμελητέα ποσότητα).

Αναφέρεται ότι σημεία συλλογής αποβλήτων βρώσιμων ελαίων και λιπών έχουν καθοριστεί επίσης σε αριθμό δημόσιων σχολείων σε διάφορες επαρχίες. Παράλληλα τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια /ταβέρνες υποχρεώνονται βάσει νόμου όπως τηρούν Συμβόλαια με αδειοδοτημένους συλλογείς-μεταφορείς.

Σε ότι αφορά τους στόχους της ΕΕ για την ανακύκλωση, έως το 2025 θα πρέπει να ανακυκλώνεται το 65% όλων των συσκευασιών, το 50% όλων των πλαστικών, το 25% του ξύλου, το 70% του σιδήρου, το 50% του αλουμινίου, το 70% του γυαλιού και το 75% του χαρτιού/χαρτονιού.

Σύμφωνα εξάλλου με έρευνα στην Κύπρο τα νοικοκυριά σπαταλούν περισσότερα τρόφιμα από όσο υπολογίζουν, με το 73% να αγοράζει περισσότερες από τις απαραίτητες ποσότητες τροφίμων και το 85% των νοικοκυριών να δηλώνει ότι όταν ετοιμάζει ή παραγγέλνει φαγητό υπάρχουν περισσεύματα.

Όπως καταγράφει η έρευνα, το μέσο νοικοκυριό πετάει στα σκουπίδια 23% των εβδομαδιαίων του αγορών σε τρόφιμα, λαχανικά και φρούτα, ενώ οι Κύπριοι όταν πετάνε φαγητό και τρόφιμα στα σκουπίδια νιώθουν κυρίως τύψεις (56%) και ότι σπατάλησαν τα χρήματα τους άδικα (46%).

Στην πρώτη γραμμή για κλιματική κρίση, ανακύκλωση και μείωση σκουπιδιών η οργάνωση Youth Dynamics

Η οργάνωση Youth Dynamics ξεκίνησε εκστρατεία για θέματα περιβάλλοντος από τον περασμένο Ιανουάριο η οποία κορυφώνεται τον Μάιο με δράσεις στο πλαίσιο ανταλλαγής νέων μέσω του Erasmus που πήρε την ονομασία Recycle από τα αρχικά των χωρών των συμμετεχόντων (Romania, Estonia, Cyprus, Croatia, Latvia, Espana).

Με την ευκαιρία της σημερινής μέρας ανακύκλωσης κάποιες δράσεις επικεντρώνονται σε αυτή τη θεματική ενώ στις 22 Μαρτίου με αφορμή την μέρα νερού, θα γίνει καθαρισμός παραλιών στη Λάρνακα.

O Bασίλης Χριστοφή της Youth Dynamics δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι στην καμπάνια για την ανακύκλωση εμπλέκονται οργανώσεις νεολαιών από σχεδόν όλη την Κύπρο και δόθηκε χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Νεολαίας μέσω του προγράμματος για τις πρωτοβουλίες νέων.

«Ασχολούνται περίπου 200 άτομα με την εκστρατεία αυτή, η ομάδα μας έχει μέλη σε όλες τις επαρχίες σχεδόν και γίνονται μικρές δράσεις σε διάφορα μέρη. Η ιδέα προέκυψε από ανησυχία των μελών μας για την κατάσταση με την κλιματική αλλαγή, την καταστροφή του περιβάλλοντος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ήρθαν σε επαφή μαζί μας και οργανώθηκε αυτή η εκστρατεία με τίτλο Σκέφτομαι ΟΙΚΟ-Λογικά», ανέφερε.

Όπως μας είπε, αυτοί διάλεξαν και τον τίτλο του προγράμματος  που υποδεικνύει ότι με απλές, λογικές, καθημερινές κινήσεις οι πολίτες αλλάζουν συνήθειες και γίνονται πιο ενεργοί και ευαισθητοποιημένοι.

Οι δράσεις, περίπου σαράντα στον αριθμό,  περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων δεντροφυτεύσεις, εκστρατεία καθαριότητας σε χώρους πρασίνου και μονοπάτια, εκστρατεία για ανακύκλωση και χρήση ανακυκλώσιμων υλικών και για κομποστοποίηση.

Ο κ. Χριστοφή είπε ότι προωθείται η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση στα Πανεπιστήμια κυρίως μέσω των νεολαιών και φοιτητικών οργανώσεων και στα πλάνα είναι να υπάρξει επικοινωνία και συντονισμός με Δήμους αλλά και σχολεία για εκπαίδευση μαθητών για ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης.

«Οι ίδιοι οι νέοι κάνουν ανακύκλωση στο σπίτι και διαχωρισμό υλικών στα Πανεπιστήμια, γίνεται παρότρυνση για μείωση των πλαστικών μπουκαλιών νερού και χρήση επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών και ενθάρρυνση χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς και ποδηλάτου όπου είναι δυνατό», ανέφερε.

Μας είπε ότι οι νέοι είδαν θετικά και αγκάλιασαν την εκστρατεία και συνεχώς εισηγούνται νέες ιδέες όπως για παράδειγμα καθαρισμό ενός συγκεκριμένου χώρου στη Λακατάμεια ο οποίος διαπιστώθηκε ότι είναι γεμάτος σκουπίδια.

«Ο καθένας αν ξεκινήσει να καθαρίζει την γειτονιά του, το πάρκο της γειτονιάς και την πλατεία και συντονισμένα μέσω των Υπουργείων Παιδείας και Γεωργίας, αλλά και χωριστά ή μέσω της μεγάλης δράσης Let’s do it Cyprus, τότε όλοι θα επωφεληθούμε και η διαφορά θα είναι μεγάλη και αισθητή», είπε στο ΚΥΠΕ.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο κ. Χριστοφή είπε ότι κάποιες ελλείψεις υπάρχουν και κάποια προβλήματα δεν έχουν αντιμετωπιστεί όπως για παράδειγμα η απουσία ανακύκλωσης και πράσινων σημείων σε ορεινές περιοχές.