Π. Σταυρινίδης, UCY: Γιατί υπάρχει αύξηση επιθετικών συμπεριφορών

Στο ερώτημα γιατί υπάρχει αύξηση των επιθετικών συμπεριφορών στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, απαντά ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτης Σταυρινίδης.

Σε συνέντευξή του στο YgeiaWatch με αφορμή το 4 Science Café του Πανεπιστημίου Κύπρου: «Γιατί κάνουμε κακό στους άλλους; Ένα ‘λάθος’ της φύσης, οι δικές μας επιλογές και τι μας καθόρισε μεγαλώνοντας», ο καθηγητής αναφέρει ότι για τις επιθετικές συμπεριφορές ευθύνονται οι δυσλειτουργίες κοινωνικοποίησης (οικογένεια, συνομήλικοι), τα πρότυπα που υπάρχουν, τα αισθήματα ματαίωσης, το σχολικό κλίμα και ιδιαίτερες συνθήκες στην κοινότητα.

Παράλληλα, ο κ. Σταυρινίδης κληθείς να απαντήσει εάν για την εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών συντείνει και η οικονομική αβεβαιότητα, αναφέρει ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχια έχουν εδώ και καιρό διασυνδεθεί με αντικοινωνική συμπεριφορά.

Ως λύσεις για τη μείωση των επιθετικών συμπεριφορών, εισηγείται την καλλιέργεια θετικών γνωρισμάτων σε μικρές ηλικίες, στήριξη ευάλωτων οικογενειών, ενδυνάμωση των σχολείων, εκπαίδευση γονέων, προσφορά υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και στοχευμένων καθώς και έγκαιρων παρεμβάσεων από ειδικούς ψυχικής υγείας.

Της Γεωργίας Χαννή

Η συνέντευξη

Ερ.: Ποια θεωρείται ως επιθετική συμπεριφορά και από ποια ηλικία ξεκινά;

Απ.: Οποιαδήποτε συμπεριφορά στρέφεται κατά άλλων ατόμων και προκαλεί βλάβη (σωματική ή ψυχολογική ή κοινωνική), προσωρινή ή μόνιμη. Βεβαίως, ενίοτε παρατηρείται και η έκφρασή της είτε κατά του ίδιου του εαυτού (αυτοκαταστροφική) είτε αντικειμένων και περιουσίας (βανδαλισμός).

Στην πιο ακατέργαστη και μη σκόπιμη μορφή, η επιθετικότητα μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και από την βρεφική ηλικία αλλά συνήθως φυσικά με ανώδυνο και αβλαβή τρόπο.

Στην προσχολική ηλικία συνήθως εκδηλώνεται με εργαλειακό τρόπο, δηλαδή προς την επίτευξη κάποιου πρόσκαιρου οφέλους στα παιδιά. Και βεβαίως μεγαλώνοντας αποκτά σκόπιμο χαρακτήρα, τόσο ως προς τα κίνητρα όσο και προς την πρόθεση πρόκλησης βλάβης, πόνου, εξοστρακισμού κλπ.

Ερ.: Γιατί υπάρχει αύξηση των επιθετικών συμπεριφορών στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, κυρίως ανάμεσα στους εφήβους;

Απ.: Είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και δύσκολα απομονώνεται μια αιτιολογική ερμηνεία. Η καλύτερη θεωρία που έχουμε στην ψυχολογία σήμερα είναι συστημική που συνδυάζει ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, δυσλειτουργίες κοινωνικοποίησης (οικογένεια, συνομήλικοι), πρότυπα, αισθήματα ματαίωσης, σχολικό κλίμα και ιδιαίτερες συνθήκες στην κοινότητα. Για κάποια παιδιά, τα πιο πάνω επιβαρύνονται και με συστατικά ψυχοπαθολογίας.

Ερ.: Ανάμεσα στους παράγοντες που συμβάλλουν στις επιθετικές συμπεριφορές είναι και η οικονομική αβεβαιότητα που είναι στα ύψη τα τελευταία χρόνια;

Απ.: Γενικά, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχια έχουν εδώ και καιρό διασυνδεθεί με αντικοινωνική συμπεριφορά. Η οικονομική αβεβαιότητα όπως η ανεργία επενεργεί ως σημαντική πηγή άγχους για κάποιους ανθρώπους (πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση στους άνδρες) με αποτέλεσμα, αν αυτή διασυνδεθεί και με άλλα τρωτά χαρακτηριστικά, να εκδηλωθεί με επιθετικές ενέργειες (π.χ. ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση παιδιών κ.λπ.).

Ερ.: Τί λύσεις προτείνετε για μείωση των επιθετικών συμπεριφορών;

Απ: Εξαρτάται που θέλει να επενδύσει μια κοινωνία. Εάν θέλει να επενδύσει σε μακροπρόθεσμη και πιο σταθερή μείωση αλλά και πιο αργή, οι ενέργειες πρέπει να στραφούν στην πρόληψη που σημαίνει πολλά πράγματα σε πολλά επίπεδα όπως την καλλιέργεια θετικών γνωρισμάτων σε μικρές ηλικίες, στήριξη ευάλωτων οικογενειών, ενδυνάμωση των σχολείων, εκπαίδευση γονέων, προσφορά υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και στοχευμένων και έγκαιρων παρεμβάσεων από ειδικούς ψυχικής υγείας.