Η Κύπρος στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα “The Genome of Europe”
25 Απριλίου 2025, 10:15
Το Κέντρο Αριστείας biobank.cy του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΠΚ), ως επίσημος φορέας υλοποίησης, ανακοίνωσε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Έργου «Γονιδίωμα της Ευρώπης» (Genome of Europe - GoE) και στη χώρα μας.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα για την πληθυσμιακή γονιδιωματική και ξεκίνησε ως απάντηση στην ταχέως αυξανόμενη χρήση γενετικών δεδομένων στην έρευνα και τις κλινικές εφαρμογές, αλλά και στην έλλειψη μιας ευρωπαϊκής ψηφιακής συλλογής δεδομένων αναφοράς για την πλήρη αλληλούχηση του γονιδιώματος (Whole Genome Sequence - WGS).
'Oπως αναφέρει ανακοίνωση του ΠΚ, έως τις αρχές του 202, το έργο φιλοδοξεί να δημιουργήσει το πρώτο ευρωπαϊκό γονιδίωμα αναφοράς, την ψηφιακή αναπαράσταση του DNA στο ανθρώπινο κύτταρο.
Θα αντικατοπτρίζει την ευρωπαϊκή γενετική και προγονική ποικιλομορφία ανά χώρα, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου προβλέπεται η συμμετοχή περισσότερων από 100.000 Ευρωπαίων πολιτών, τόσο από υπάρχουσες βιοτράπεζες, όσο και από νέους εθελοντές.
Τα γονιδιωματικά δεδομένα θα δημιουργήσουν εθνικές γονιδιωματικές ομάδες αναφοράς που θα συγκεντρωθούν και θα παρουσιαστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το “Genome of Europe” αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωμένα γονιδιωματικά εγχειρήματα στον κόσμο, μέχρι σήμερα καθώς πρόκειται για μια μοναδική συλλογή δεδομένων που θα αποκαταστήσει τον κατακερματισμό των γενετικών πληροφοριών στα κράτη μέλη και θα συμβάλει καθοριστικά στην πρωτοποριακή ιατρική έρευνα για την πρόβλεψη, την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενειών.
Ταυτόχρονα, θα ενισχύσει την πρόοδο στην εξατομικευμένη ιατρική και θα στηρίξει μέτρα πολιτικής για τη δημόσια υγεία, όπως για παράδειγμα για τις σπάνιες νόσους και τον καρκίνο.
Στην υλοποίηση του έργου συμμετέχουν 49 εταίροι από 27 ευρωπαϊκές χώρες (26 χώρες της ΕΕ + 1 χώρα εκτός ΕΕ) με χρηματοδότηση ύψους 45 εκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 20 εκατομμύρια προέρχονται από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη».
Η Κύπρος, αναμένεται να συμβάλει με συνολικά 310, πλήρως αλληλουχημένα αντιπροσωπευτικά γωνιδιώματα του κυπριακού πληθυσμού από το Κέντρο Αριστείας biobank.cy του Πανεπιστημίου Κύπρου, ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας. Περισσότερα για το Γονιδίωμα της Ευρώπης στο σύνδεσμο: https://biobank.cy/portfolio/goe/.
Τα δεδομένα του “Genome of Europe” θα τροφοδοτήσουν και το Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Έργο «Υποδομή Γονιδιωματικών Δεδομένων» (Genomic Data Infrastructure - GDI), το οποίο εντάσσεται στο Πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη και θα επιτρέπει την πρόσβαση σε γονιδιωματικά δεδομένα σε ολόκληρη την Ευρώπη για σκοπούς έρευνας, υγειονομικής περίθαλψης και πολιτικής για τη δημόσια υγεία.
Το έργο GDI σχεδιάστηκε για να υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία 1+ Εκατομμύριο Γονιδιώματα (1+MG) και θα δημιουργήσει ευκαιρίες για δευτερογενή χρήση στο ευρύτερο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για την Υγεία (European Health Data Space - EHDS). Φορέας υλοποίησης του έργου GDI είναι το Κέντρο Αριστείας biobank.cy του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Υπουργείο Υγείας.
Σημειώνεται ότι όλες οι διαδικασίες διέπονται από βιοηθικούς, νομικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς, αυστηρά πρότυπα ασφάλειας δεδομένων και (δια)εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για την υπεύθυνη χρήση των πλήρως αλληλουχημένων γονιδιωμάτων με στόχο την καλύτερη υγειονομική περίθαλψη για τους πολίτες της ΕΕ.
