Επιτακτική ανάγκη προστασίας θυμάτων ποινικών αδικημάτων

Στην επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης των δικαιωμάτων θυμάτων ποινικών αδικημάτων αναφέρεται ο Καθηγητής στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ανδρέας Καπαρδής.

Σε σημείωμα που απέστειλε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αφορμή τη συζήτηση του θέματος στην επιτροπή αναφέρει ότι την τριετία 2018-2020 η αστυνομία Κύπρου κατέγραψε 13,564 σοβαρές υποθέσεις ποινικών αδικημάτων.

«Κάθε σοβαρό έγκλημα, βέβαια, που διαπράττεται τις περισσότερες φορές αφήνει πίσω του περισσότερο από ένα θύμα, κάποτε ολόκληρες οικογένειες ακόμη και κοινότητες. Έτσι, ο ετήσιος αριθμός των θυμάτων είναι πολύ μεγάλος από τον αριθμό των ποινικών αδικημάτων που αναφέρονται στην αστυνομία», σημειώνει.

Επίσης, προσθέτει, «υπάρχει και το αφανές έγκλημα, δηλαδή ποινικά αδικήματα που δεν αναφέρονται στην αστυνομία για διάφορους λόγους αλλά τα θύματα τους παραμένουν».

Σκοπός του σημειώματος είναι να θέσει το θύμα εγκληματικότητας (δηλαδή ποινικών αδικημάτων) στο επίκεντρο του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης διότι, όπως είπε πρόσφατα η Επίτροπος του Ηνωμένου Βασιλείου για τα θύματα, όλη η προσοχή είναι στραμμένη στη διερεύνηση ενός εγκλήματος, στην ποινική δίωξη του και στη διεξαγωγή μιας δίκαιης δίκης, χωρίς ουσιαστικά κανένας να επωμίζεται το καθήκον να νοιάζεται ουσιαστικά για το θύμα.

«Στην Κυπριακή Δημοκρατία το 2021 δυστυχώς τα θύματα παραμένουν ο φτωχός συγγενής της δικαιοσύνης, σε αντίθεση με αρκετές άλλες χώρες», τονίζει.

Σε πολύ μεγάλο βαθμό ο περί της Θέσπισης Ελάχιστων Προτύπων σχετικά με τα Δικαιώματα, την Υποστήριξη και την Προστασία Θυμάτων της Εγκληματικότητας Νόμος του 2016 (51(I)/2016) ενσωματώνει την Οδηγία 2012/29/ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας.

«Όμως, η ύπαρξη ενός νομοθετήματος δεν σημαίνει αναγκαία ότι και στην πράξη υπάρχει η αναγκαία υποδομή στις διάφορες υπηρεσίας του κράτους και εξειδικευμένο προσωπικό για να εφαρμόζει τη νομοθεσία».

Εξετάζοντας λοιπόν, τα δικαιώματα και τη στήριξη των θυμάτων ποινικών αδικημάτων στο Ηνωμένο βασίλειο, εντοπίζονται ορισμένες ελλείψεις στον τόπο μας όπως τις εξής:

1. Δεν υπάρχει ένας Επίτροπος για τα Θύματα.

2. Το θύμα δεν έχει το δικαίωμα να αναγνώσει γραπτή Προσωπική Δήλωση του (Victim Personal Statement) για την εμπειρία του ως θύμα, ποιες οι συνέπειες κλπ για καλύτερη πληροφόρηση του Δικαστηρίου.

3. Κανένας Λειτουργός (Victim Liaison Officer) ή κρατική υπηρεσία (Victim Contact Service) δεν έχει τη νομική ευθύνη να πληροφορεί το θύμα έγκυρα και έγκαιρα, για παράδειγμα, για τη διερεύνηση του εγκλήματος από την αστυνομία, την εκδίκαση της υπόθεσης, πότε θα αποφυλακιστεί ο θύτης, την απόφαση και τους όρους του Συμβουλίου Αποφυλάκισης κλπ.

4. Δεν υπάρχει (θα πρέπει σε κάθε επαρχία) εξειδικευμένη Μονάδα Στήριξης των Θυμάτων (Victim Support Unit).

5. Μία σημαντική εξέλιξη στην ποινική δικαιοσύνη τα τελευταία 30 περίπου χρόνια είναι ο θεσμός της αποκαταστατικής δικαιοσύνης/ restorative justice όπου, αν το θέλει το θύμα, συναντά τον θύτη εξωδικαστικά σε μία επίσημη δομημένη συνάντηση για να κουβεντιάσουν την θυματοποίηση του και να βάλει όρους στον θύτη ώστε ‘να τα βρουν’ και η τοπική κοινότητα να αποδεχτεί και πάλι τον θύτη ανάμεσα της αφού ζητήσει και συγνώμη από το θύμα.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

6. Δεν υπάρχει ένας Κώδικας Δεοντολογίας (κατά προτίμηση συνοπτικός) για τα Θύματα ώστε οι διάφορες υπηρεσίες να γνωρίζουν τί οφείλουν να πράττουν για τα θύματα και να επιτηρούνται από τον Επίτροπο για τα Θύματα (βλ. (1).

7. Δεν υπάρχει ουσιαστική δωρεάν και εξειδικευμένη ψυχοθεραπευτική στήριξη στα θύματα από το κράτος.

8. Δεν υπάρχει ουσιαστική προστασία των θυμάτων από βίαιους θύτες όταν αποφυλακιστούν. Εν κατακλείδι, αρκετά έχει καθυστερήσει η ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των θυμάτων ποινικών αδικημάτων στην Κύπρο.

Γ.Χ.