Έναρξη κοινωνικού διαλόγου για την ευθανασία

Η ανάγκη για ενημέρωση και η έναρξη κοινωνικού διαλόγου με θέμα την ευθανασία στην Κύπρο τίθεται υπό συζήτηση σήμερα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, καθώς η αποδοχή ή όχι της ευθανασίας αποτελεί διαχρονικά ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κοινωνικά θέματα.

Σύμφωνα με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, «η συζήτηση γύρω από το ζήτημα της ευθανασίας περιβάλλεται από ηθικές και φιλοσοφικές αρχές οι οποίες ενσωματώνονται στους θεσπιζομένους κανόνες δικαίου ενώ όπως προκύπτει, μέχρι και σήμερα δεν υφίσταται συναίνεση αναφορικά με την ακολουθητέα οδό».

Όπως αναφέρεται σε σχετικό έντυπο της επιτροπής, σήμερα μια μικρή μειοψηφία χωρών έχει προχωρήσει σε νομιμοποίηση της ευθανασίας και οι μέθοδοι που ακολουθήθηκαν ποικίλουν, καθώς επίσης η ευθανασία κατηγοριοποιείται με διάφορους τρόπους, ως ενεργητική και παθητική και ως εκούσια και ακούσια και τα νομικά πλαίσια των χωρών διαφοροποιούν την ποινική αντιμετώπιση κάθε κατηγορίας. 

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), δικαιώματα τα οποία επιστρατεύονται εκατέρωθεν προς επίρρωση των θέσεων υπέρ ή κατά της ευθανασίας αποτελούν τα ακόλουθα:

1.Δικαίωμα στη ζωή

2.Απαγόρευση των βασανιστηρίων

3.Δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής

4.Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας

5.Απαγόρευση των διακρίσεων

Τι ισχύει στην Κύπρο

Στην Κυπριακή Δημοκρατία, η ευθανασία απαγορεύεται σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα, ο οποίος τιμωρεί τον φόνο εκ προμελέτης, την ανθρωποκτονία και τη συνενοχή σε αυτοκτονία άλλου προσώπου. 

«Συνεπώς, δεν υπάρχει δυνατότητα, οποιουδήποτε προσώπου, ιατρικού επαγγελματία ή άλλου, να προχωρήσει, ακόμη και με τη συναίνεση άλλου προσώπου, σε ενεργητική ευθανασία, δηλαδή σε πράξη από την οποία να επέρχεται ο θάνατος», αναφέρεται.

Αντιθέτως, το δίκαιο φαίνεται να κατοχυρώνει ή να ανέχεται την παθητική ευθανασία, δηλαδή αναγνωρίζεται το δικαίωμα του ασθενή να αρνηθεί την παροχή ιατρικής φροντίδας ή θεραπείας. 

Όπως αναφέρεται στο σχετικό άρθρο 11 του περί της Κατοχύρωσης και της Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών Νόμου (Ν. 1(I)/2005) το οποίο ορίζει τα ακόλουθα: “11.-(1) Προϋπόθεση για την παροχή φροντίδας υγείας είναι η συγκατάθεση του ασθενούς που δίδεται ύστερα από ολοκληρωμένη ιατρική πληροφόρηση, που παρέχεται από τον παροχέα υπηρεσιών υγείας στον ασθενή, σε κατάλληλο χρόνο και κατά τρόπο καταληπτό από τον ασθενή, ούτως ώστε ο τελευταίος να μπορεί να αντιλαμβάνεται τις πληροφορίες που του παρέχονται και να αποφασίζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα.”

Προστίθεται ότι, η αναγνώριση στον ασθενή του δικαιώματος να αρνηθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ή θεραπεία, έμμεσα του παρέχει και το δικαίωμα στην παθητική εκούσια ευθανασία.

«Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που οι επαγγελματίες υγείας σεβόμενοι την εκφρασθείσα βούληση απέχουν από την παροχή αγωγής ή θεραπείας ενδεχομένως να βρεθούν αντιμέτωποι με έννομες συνέπειες εφόσον γίνει σχετική καταγγελία», υπογραμμίζεται.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση πρόθεσης νομιμοποίησης της ευθανασίας, καθίσταται απαραίτητη η ρύθμιση της υπό αυστηρές ασφαλιστικές δικλίδες και η αποποινικοποίηση της εν λόγω πράξης.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, κατά την συζήτηση για την νομοθετική ρύθμιση θεμάτων αναφορικά με την ευθανασία θα πρέπει να εξισορροπηθούν αφενός το δικαίωμα του ασθενή να αρνηθεί την παροχή θεραπείας και/ή φαρμακευτικής αγωγής με σκοπό να επέλθει ο θάνατος του και των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που επιβάλλονται από την έννομη τάξη στους επαγγελματίες υγείας.

Ενεργητική και παθητική ευθανασία

Η ευθανασία διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική, καθώς και σε εκούσια και ακούσια. Τα νομικά πλαίσια των χωρών διαφοροποιούν την ποινική αντιμετώπιση κάθε κατηγορίας. 

Συγκεκριμένα, η ενεργητική εκούσια ευθανασία ορίζεται η σκόπιμη χορήγηση από ιατρικό ή παραϊατρικό προσωπικό φαρμακευτικών κατασκευασμάτων ή η εφαρμογή άλλων ιατρικών πράξεων που προκαλούν το θάνατο του ασθενούς με τη ρητή συγκατάθεση του ασθενή.

Ακόμη, ως ενεργητική ακούσια ευθανασία ορίζεται η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων ή η εφαρμογή άλλων ιατρικών πράξεων που επιφέρουν τον θάνατο χωρίς την συγκατάθεση του ασθενή.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η παθητική εκούσια ευθανασία ορίζεται η επίσπευση του θανάτου με σκοπό την ανακούφιση του ασθενή και πραγματοποιείται με την αδρανή-παθητική συμπεριφορά του ιατρού με την προϋπόθεση ότι ο ασθενής ενημερώθηκε επαρκώς για τις υπάρχουσες θεραπείες και/ή φαρμακευτική αγωγή και εντούτοις ρητά εξέφρασε την επιθυμία του να μην του χορηγηθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ή θεραπεία.

Από την άλλη, ως παθητική ακούσια ευθανασία ορίζεται η επίσπευση θανάτου με σκοπό την ανακούφιση του ασθενή χωρίς όμως να έχει ληφθεί η συναίνεση του (π.χ. κλινικά νεκρός).

Της Ουρανίας Στυλιανού