Αύξηση ψυχικών διαταραχών και προβλημάτων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας

10 Οκτωβρίου 2022, 07:18

Ραγδαία αύξηση των ψυχικών διαταραχών, έχει σημειωθεί σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), καθώς τα προβλήματα στο σύστημα ψυχικής υγείας στην Κύπρο άρχισαν να εντείνονται.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, κατά το πρώτο έτος της πανδημίας οι αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές αυξήθηκαν περισσότερο από 25%, ενώ ήδη πριν από την πανδημία, το 2019, ένας στους οκτώ ανθρώπους παγκοσμίως ζούσε με ψυχική διαταραχή.

Ταυτόχρονα, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας έχουν διαταραχθεί σοβαρά, με το χάσμα θεραπείας για αυτές τις παθήσεις να έχει διευρυνθεί.

Ακόμη, πολλές πτυχές της ψυχικής υγείας έχουν αμφισβητηθεί, ενώ οι υπηρεσίες, οι δεξιότητες και η χρηματοδότηση που διατίθενται για την ψυχική υγεία παραμένουν ελλιπείς και πέφτουν πολύ κάτω από αυτό που χρειάζεται, ειδικά σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Με το σλόγκαν «Κάντε την ψυχική υγεία και την ευημερία για όλους παγκόσμια προτεραιότητα», η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2022, δίνει την ευκαιρία να αναζωπυρωθούν οι προσπάθειές για την προστασία και τη βελτίωση της ψυχικής υγείας.

Ζητούν επένδυση στη ψυχική υγεία

Στην Κύπρο έχουν βγει στο προσκήνιο τα διάφορα προβλήματα που προκύπτουν στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Σύμφωνα με την Επιτροπή Εποπτείας και Προστασίας Δικαιωμάτων Ψυχικά Ασθενών, η ανισότητα ξεκινά από τα σοβαρά συστημικά κενά που υπάρχουν, τα οποία συνδέονται και με μια ανεπαρκή και δυσανάλογα φτωχή επένδυση του συνολικού κρατικού προϋπολογισμού στο κομμάτι της ψυχικής υγείας, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και ανά το παγκόσμιο.

«Αρκετά από τα σοβαρά προβλήματα, έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας εδώ και πολλά χρόνια. Μέρος αυτών, αφορά τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης ασθενών στο Ψυχιατρείο Αθαλάσσας, στην απουσία κατάλληλων δομών και θεραπευτικών προγραμμάτων που αφορούν την αποκατάσταση και θεραπεία ενηλίκων και ανηλίκων, στην απουσία μιας ουσιαστικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», αναφέρει σε ανακοίνωση.

Ο Σύνδεσμος Προστασίας της Ψυχικής Υγείας, υποδεικνύει ότι υπάρχει έλλειψη άλλων δομών φιλοξενίας ατόμων με δυσκολίες ψυχικής υγείας, με «αποτέλεσμα τον υπερπληθυσμό του Νοσοκομείου ή/και απεγνωσμένες προσπάθειες της κάθε οικογένειας να βρει λύσεις».

Τονίζει ότι το κράτος και η κοινωνία, θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους δίνοντας λύσεις σε μια ομάδα της κοινωνίας που έχει μπει στο περιθώριο, προσφέροντας ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, καθώς επίσης ότι η κυπριακή κοινωνία θα πρέπει να συζητά ανοικτά το θέμα, χωρίς προκαταλήψεις, και να συνδράμει στην βελτίωση της κατάστασης γιατί η ψυχική υγεία μας αφορά όλους.

Δυσκολίες στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας μέσω ΓεΣΥ

Επίσης, ο Παγκύπριος Σύλλογος Ψυχολόγων (ΠΑΣΥΨΥ), αντιπαρατίθεται στις αποφάσεις του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) οι οποίες δημιουργούν δυσκολίες στην παροχή κλινικών ψυχολογικών υπηρεσιών μέσω του ΓεΣΥ.

Συγκεκριμένα, οι ενστάσεις του ΠΑΣΥΨΥ αφορούν τις αποφάσεις που έλαβε ο ΟΑΥ για τη διενέργεια εξειδικευμένης αξιολόγησης για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες κλινικού ψυχολόγου, τις τροποποιήσεις στο ερωτηματολόγιο διενέργειας εξειδικευμένης αξιολόγησης για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες κλινικού ψυχολόγου και την απόφαση για εφαρμογή προτύπων ποιότητας - υιοθέτηση ανώτατου ορίου (9 ωρών) στον συνολικό χρόνο επισκέψεων/αξιολογήσεων ανά ημέρα.

Επίσης, αφορούν στην τροποποίηση στους καταλόγους δραστηριοτήτων που αφορούν στην παροχή υπηρεσιών Κλινικής Ψυχολογίας, την ανακοίνωση προς τους κλινικούς ψυχολόγους σε σχέση με την καταγραφή κλινικών σημειώσεων στο σύστημα πληροφορικής και τις αποφάσεις αναφορικά με τη διενέργεια διαδικτυακών ψυχολογικών παρεμβάσεων θεραπείας που αφορούν συνεδρία εξ αποστάσεως με χρήση τηλεπικοινωνιακών μέσων μόνον για υφιστάμενους ασθενείς για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες κλινικού ψυχολόγου.

Ο ΠΑΣΥΨΥ επισημαίνει ότι η παράλληλη αξιοποίηση από κρατικές υπηρεσίες των ευρημάτων που απορρέουν από εξειδικευμένες ψυχολογικές αξιολογήσεις κακώς αντιμετωπίζεται ως λόγος για να απορριφθεί η αποζημίωση της διενέργειας εξειδικευμένης ψυχολογικής αξιολόγησης, επειδή στις πλείστες περιπτώσεις η πρωτεύουσα αξία για την εφαρμογή της εξειδικευμένης ψυχολογικής αξιολόγησης αφορά στη διευκόλυνση της ψυχοδιαγνωστικής κατάστασης του ασθενή και την καθοδήγηση στη λήψη κρίσιμων για την υγεία του ασθενή θεραπευτικών αποφάσεων.

Επομένως, όπως αναφέρει, όταν ο ΟΑΥ απορρίπτει αίτημα για αποζημίωση εξειδικευμένης ψυχολογικής αξιολόγησης σε ασθενείς με πολλαπλά ψυχοκοινωνικά προβλήματα που εξυπηρετούνται ταυτόχρονα από διάφορες αρμόδιες υπηρεσίες, ουσιαστικά στερεί το δικαίωμα στην παροχή φροντίδας υγείας σε δικαιούχους που ανήκουν στις πιο ευάλωτες ψυχοκοινωνικά κατηγορίες του πληθυσμού, δημιουργώντας ασφαλώς σε βάρος τους μια σοβαρή άνιση μεταχείριση.

Αναφορικά με το ερωτηματολόγιο διενέργειας εξειδικευμένης αξιολόγησης για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες κλινικού ψυχολόγου σημειώνεται πως απαιτούνται πληροφορίες που δεν είναι εφικτό να συλλεχθούν με αντικειμενικότητα από τον κλινικό ψυχολόγο λόγω της περιορισμένης πρόσβασης στον ιατρικό φάκελο και επίσης απαιτούνται πληροφορίες που θέτουν τον κλινικό ψυχολόγο σε κίνδυνο παραβίασης δεοντολογικών αρχών.

«Καταγγέλλουμε την τακτική του ΟΑΥ να προβαίνει σε απορρίψεις αιτημάτων για διενέργεια εξειδικευμένων ψυχολογικών αξιολογήσεων αναφέροντας ως λόγο απόρριψης τον ισχυρισμό «το αίτημα δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς», χωρίς καμιά αιτιολόγηση περί του ισχυρισμού αυτού. Η εν λόγω ενέργεια εκτιμούμε πως αποτελεί ξεκάθαρα καταχρηστική διοικητική πράξη», αναφέρει ο ΠΑΣΥΨΥ.

Ο ΟΑΥ οφείλει όταν προβαίνει σε απόρριψη αιτήματος/απαίτησης να προβαίνει σε επαρκή αιτιολόγηση για κάθε περίπτωση ξεχωριστά και όχι να απαντά σωρευτικά και αυτοματοποιημένα, προσθέτει.

Αναφορικά με την ανακοίνωση σε σχέση με την καταγραφή κλινικών σημειώσεων στο σύστημα πληροφορικής, ο Σύνδεσμος θεωρεί ότι δημιουργεί συνθήκες για παραβίαση σοβαρών δεοντολογικών ζητημάτων και θέτει σε κίνδυνο τη θεραπευτική σχέση μεταξύ ασθενή και ψυχολόγου.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, με απόφαση του ο ΟΑΥ, στέρησε τη δυνατότητα παροχής ψυχολογικής συνεδρίας εξ αποστάσεως σε νέους ασθενείς.

«Ακόμη και όταν η πανδημία της COVID-19 βρισκόταν στην κορύφωσή της ο ΟΑΥ έκρινε ότι μόνον για όσους ασθενείς είχαν στο παρελθόν συνεργασία με κλινικό ψυχολόγο θα αποζημίωνε εξ αποστάσεως συνεδρίες εάν εμφανιζόταν νέα ανάγκη. Κανείς καινούργιος ασθενής, ακόμη και εάν ανέπτυσσε σοβαρή ψυχοπαθολογία και βρισκόταν σε απομόνωση δεν δικαιούνταν να λάβει μέσω του ΓεΣΥ εξ αποστάσεως φροντίδα από κλινικό ψυχολόγο», σημειώνει.

Της Ουρανίας Στυλιανού