H πρόληψη της αυτοκτονίας μείζον ζήτημα της δημόσιας υγείας
10 Οκτωβρίου 2023, 12:11
- Εμπνευσμένη εισήγηση του Καθηγητή Κωνσταντίνου Ν. Φελλά, Ανώτερου Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, σε ημερίδα με θέμα «Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, πρόληψη και αντιμετώπιση»
Σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 3 Οκτωβρίου 2023 με τίτλο «Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, πρόληψη και αντιμετώπιση» - Κυπριακή πραγματικότητα και προοπτικές, μίλησε εκτενώς ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς, Ανώτερος Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, σχετικά με το ζήτημα της αυτοκτονίας γενικότερα και ειδικότερα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Την ημερίδα συνδιοργάνωσαν ο Οργανισμός Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), η Διεύθυνση Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας της Κύπρου και η Ευρωπαϊκή Δράση JA ImpleMENTAL του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας.
«Η αυτοκτονία αποτελεί μείζον ζήτημα της δημόσιας υγείας, σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, επισήμανε ήδη από το 1990 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αποζητώντας την καθολική αναγνώριση του προβλήματος και την άμεση ανάπτυξη εθνικών προγραμμάτων πρόληψης, που να είναι διασυνδεδεμένα με τις πολιτικές δημόσιας υγείας. Παράλληλα εισηγήθηκε συντονισμένες διεπιστημονικές παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα της κοινωνικής σφαίρας, εκ των οποίων και στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης», υπέδειξε ο Καθηγητής Φελλάς στην εισαγωγή της εμπνευσμένης ομιλίας του.
Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας με απόφαση του ΠΟΥ, προκειμένου να εστιαστεί διεθνώς η προσοχή στο δυσάρεστο γεγονός της απώλειας 800,000 ανθρώπων κάθε χρόνο από αυτοχειρίες. «Στην Κυπριακή Δημοκρατία, κατά τη διάρκεια των 16 τελευταίων χρόνων, περισσότεροι από 560 άνθρωποι έβαλαν τέλος στη ζωή τους αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες πενθούντες να κουβαλούν το συναισθηματικό φορτίο της απώλειας αλλά και τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας», επεσήμανε ο Καθηγητής Φελλάς.
Σαν λύση του φαινομένου ο Καθηγητής Φελλάς πρότεινε ειδική πολιτική πρόληψης, και έρευνα, κατανόηση και υποστήριξη με στόχο την αποτροπή, διευκρινίζοντας πως «αυτό θα επιτευχθεί μέσα από την παροχή ουσιαστικής βοήθειας στα άτομα που ταλανίζονται από αυτοκτονικές σκέψεις, ώστε να βοηθηθούν να διακρίνουν, να κατανοήσουν και να επιλύσουν το τι συμβαίνει μέσα τους και ως εκ τούτου να επιλέξουν την αναζήτηση θεραπείας και τη στροφή προς τη ζωή».
Ανέφερε πως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η οικονομική κρίση επηρεάζει άμεσα την ευημερία ενός ανθρώπου και πως η οικονομική δυσπραγία μπορεί να συνεπάγεται απειλή για την υγεία. «Η οικονομία επιδρά στην υγεία με ποικίλους τρόπους», είπε, τονίζοντας πως η φτώχεια καταγράφεται ως η πρώτη αιτία ασθενειών και θανάτων παγκοσμίως. Συμπλήρωσε τονίζοντας πως οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι σαφέστατα εντονότερες στα κατώτερα οικονομικά στρώματα, δηλαδή τους ανέργους, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τους ανασφάλιστους, τους ανειδίκευτους εργάτες, καθώς και σε άλλες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. «Για τις ομάδες αυτές απαιτούνται στοχευμένες, αποτελεσματικές πολιτικές και μέτρα κατάλληλα για την προστασία της υγείας τους», κατέληξε.
Εξήγησε ακολούθως πως η απόφαση για αυτοκτονία είναι ένα πολύπλοκο, βαθιά προσωπικό ψυχολογικό θέμα και πως οι παράγοντες που συμβάλλουν στο να διακατέχεται ένας άνθρωπος από αυτοκτονικές τάσεις είναι πολυάριθμοι και πολυεπίπεδοι. «Πιθανότατα αυτός ο άνθρωπος να έχει βιώσει ένα δυσμενές περιβάλλον όπου η μοναδικότητα της προσωπικότητας του να απορρίφθηκε ή να αγνοήθηκε. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό εφόσον το μυαλό του ασθενούς αρχίζει να στρέφει την υπαρξιακή αγωνία προς τα μέσα και το σώμα να γίνεται έτσι δοχείο δυσβάσταχτο που ο ασθενής να προσπαθεί να εξαφανίσει».
Ο Ανώτερος Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας αναφέρθηκε στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργάζονται με ασθενείς με αυτοκτονικές τάσεις, βιώνοντας από πρώτο χέρι το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι το να εντοπίσει κανείς το τραύμα που οδηγεί σε αυτές τις τάσεις. «Οι θεραπευτές προσπαθούν να απομακρύνουν από την αγωνία τους ασθενείς εστιάζοντας τη συζήτηση στους λεγόμενους ‘προστατευτικούς παράγοντες’, αποσκοπώντας στη θετική αντιμετώπιση και αξιολόγηση της ζωής» επισήμανε, συμπληρώνοντας πως το έργο των θεραπευτών είναι αξιοθαύμαστο.
Αναφερόμενος στην Κυπριακή πραγματικότητα εισηγήθηκε «να καταρρίψουμε το αρνητικό στίγμα και να τολμούμε να ζητούμε βοήθεια από τους ειδικούς για να φτάσουμε στην αυτογνωσία, οπότε ως σύνολο να επιτύχουμε την πολιτισμική αλλαγή της κατανόησης. Για να το πετύχουμε πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε εκ νέου τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον θάνατο στην καθημερινότητά μας. Να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το πένθος, το ρήγμα, το κενό, την απουσία, την οδύνη».
Ο Καθηγητής Φελλάς ολοκληρώνοντας την ομιλία του εισηγήθηκε πως είναι υποχρέωση όλων να κρατήσουμε ασφαλείς και εν ζωή τους ανθρώπους που λυγίζοντας από το φορτίο του ψυχικού πόνου, σκέφτονται να αυτοκτονήσουν. «Οι αυτοκτονίες μπορεί να προληφθούν. Μιλώντας ανοιχτά για το θέμα δίνουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους που υποφέρουν από βαθιά οδύνη να επικοινωνήσουν, να αναζητήσουν και να λάβουν βοήθεια» κατέληξε.
Ακολούθησε συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με συμμετοχή από το κοινό. Συντονιστής της ημερίδας ήταν ο Καθηγητής Φελλάς, ενώ στο πάνελ συμμετείχαν ο Χαράλαμπος Πάζαρος, Βουλευτής και μέλος της Κοινοβουλευτική Επιτροπή Υγείας, η Δρ. Άννα Παραδεισιώτη, Διευθύντρια Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας, ο Δρ. Ανδρέας Χατζηττοφής, Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Γιώργος Φράγκος, Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών και η Δρ. Ραφαηλίνα Ζαβρού, από το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθαλάσσας.
