Η άσκηση επανασυνδέει τα εγκεφαλικά κύτταρα και προστατεύει τη μνήμη
16 Ιουνίου 2025, 09:00
Η άσκηση δεν βοηθά απλώς στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου αλλά τον αλλάζει σε κυτταρικό επίπεδο. Επιστήμονες ανακάλυψαν βασικά εγκεφαλικά κύτταρα και γονίδια που ενεργοποιούνται από την άσκηση και μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της Νόσου Αλτσχάιμερ.
Χρησιμοποιώντας προηγμένη αλληλούχιση RNA ενός πυρήνα (snRNA-seq) και ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο προκλινικό μοντέλο για τη Νόσο Αλτσχάιμερ, ερευνητές από το Massachusetts General Brigham και συνεργάτες του SUNY Upstate Medical University εντόπισαν συγκεκριμένους τύπους εγκεφαλικών κυττάρων που ανταποκρίθηκαν περισσότερο στην άσκηση. Αυτά τα ευρήματα, τα οποία επικυρώθηκαν σε ανθρώπους, ρίχνουν φως στη σύνδεση μεταξύ άσκησης και υγείας του εγκεφάλου και θέτουν μελλοντικούς στόχους για τη δημιουργία νέων φαρμάκων. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο Nature Neuroscience.
«Ενώ γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι η άσκηση βοηθά στην προστασία του εγκεφάλου, δεν είχαμε κατανοήσει πλήρως ποια κύτταρα ήταν υπεύθυνα ή πώς λειτουργούσε σε μοριακό επίπεδο», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας Christiane D. Wrann, DVM, PhD, νευροεπιστήμονας και επικεφαλής του Προγράμματος Νευροπροστασίας στην Άσκηση στο Ινστιτούτο Καρδιάς και Αγγείων Brigham του Γενικού Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης και στο Κέντρο McCance για την Υγεία του Εγκεφάλου στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης. «Τώρα, έχουμε δημιουργήσει ένα λεπτομερή χάρτη για το πώς η άσκηση επηρεάζει κάθε σημαντικό τύπο κυττάρου στο κέντρο μνήμης του εγκεφάλου στη νόσο Αλτσχάιμερ».
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ένα μέρος του ιππόκαμπου - μια κρίσιμη περιοχή για τη μνήμη και τη μάθηση που επηρεάζεται σημαντικά στα πρώτα στάδια της νόσου-. Η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε την αλληλούχιση RNA ενός πυρήνα, μια σχετικά νέα τεχνολογία που επιτρέπει στους ερευνητές να εξετάζουν τη δραστηριότητα σε μοριακό επίπεδο σε μεμονωμένα κύτταρα για μια εις βάθος κατανόηση ασθενειών, όπως η Νόσος Αλτσχάιμερ.
Αφού κατηγοριοποίησαν τα ποντίκια ώστε κάποια να τρέξουν σε τροχούς και άλλα να κάθονται, ανέλυσαν τη γονιδιακή δραστηριότητα σε χιλιάδες μεμονωμένα εγκεφαλικά κύτταρα, διαπιστώνοντας ότι η άσκηση άλλαξε τη δραστηριότητα τόσο στα μικρογλοία, έναν πληθυσμό εγκεφαλικών κυττάρων που σχετίζεται με τη νόσο, όσο και σε ένα συγκεκριμένο τύπο νευροαγγειακών αστροκυττάρων (NVA), που ανακαλύφθηκε πρόσφατα από την ομάδα, τα οποία είναι κύτταρα που σχετίζονται με τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο. Επιπλέον, οι επιστήμονες αναγνώρισαν το μεταβολικό γονίδιο Atpif1 ως σημαντικό ρυθμιστή για τη δημιουργία νέων νευρώνων στον εγκέφαλο.
Για να διασφαλίσει ότι τα ευρήματα μπορούν να εφαρμοστούν σε ανθρώπους, η ομάδα επικύρωσε τις ανακαλύψεις της σε ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων ανθρώπινου εγκεφαλικού ιστού με Αλτσχάιμερ, εντοπίζοντας εντυπωσιακές ομοιότητες.
«Αυτή η εργασία όχι μόνο ρίχνει φως στο πώς η άσκηση ωφελεί τον εγκέφαλο, αλλά αποκαλύπτει επίσης πιθανούς κυτταρικούς στόχους για μελλοντικές θεραπείες για τη Νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο Nathan Tucker, ειδικός βιοστατιστικής στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο SUNY Upstate και συν-επικεφαλής της μελέτης. «Η μελέτη μας προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για την επιστημονική κοινότητα που διερευνά την πρόληψη και τη θεραπεία της νόσου».
